Βότανα του Βερμίου: 6. Κουμαριά

Η κουμαριά είναι ίσως ο πιο όμορφος θάμνος της πατρίδας μας, κυρίως στην εποχή του φθινοπώρου, όταν  ωριμάζουν οι καρποί του, τα κούμαρα, που μοιάζουν με λιλιπούτεια πορτοκάλια. Κουμαριές συναντούμε στο βουνό μας, όχι τόσο στην περιοχή της Νάουσας, όσο στη Βέροια. Μάλιστα υπάρχουν σε ολόκληρη σχεδόν τη διαδρομή, στον παραποτάμιο δρόμο που οδηγεί στο φράγμα Ασωμάτων του Αλιάκμονα και στο μοναστήρι του Προδρόμου. Επίσης έχουμε και στο χωριό Κουμαριά στους πρόποδες του Βερμίου, προς το Σέλι, το οποίο εξάλλου πήρε και το όνομά του από το θάμνο.

Η κουμαριά λοιπόν έχει τα επιστημονικά ονόματα Arbutus unedo και Arbutus officinalis, ανήκει στην οικογένεια Ερικίδες (Ericaceaea), είναι θάμνος πλατύφυλλος, αειθαλής που φυτρώνει σε υψόμετρο κάτω των 1000μ. στα βουνά και στα δάση, ακόμη και σε ξερά ασβεστούχα εδάφη σε ολόκληρη την Ελλάδα καθώς και σε όλα τα κράτη της Μεσογείου και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες που βρέχονται από τον Ατλαντικό. Επίσης καλλιεργείται σαν διακοσμητικό φυτό σε πάρκα και κήπους και τα κλαδιά του χρησιμοποιούνται σε χριστουγεννιάτικες φυτοσυνθέσεις. Συνήθως το ύψος του φθάνει τα 3 μ., έχει φύλλα σκληρά, γυαλιστερά και το φθινόπωρο βγάζει όμορφα άσπρα λουλουδάκια, που μοιάζουν με καμπανούλες. Μαζί με τα λουλούδια συναντούμε και τους καρπούς, οι οποίοι στην αρχή έχουν κίτρινο χρώμα και σιγά σιγά γίνονται πορτοκαλί και τελικά κόκκινοι. Περιέχουν πολλά σπόρια. Οι καρποί του όταν ωριμάσουν έχουν ωραία γεύση, όμως όταν παραωριμάσουν αρχίζουν να ξινίζουν, να μετατρέπονται σε αλκοόλη και μπορεί, όταν φάμε πολλούς, να δηλητηριαστούμε. Γιαυτό και οι Λατίνοι έδωσαν το όνομα unedo, που σημαίνει «τρώω μόνο έναν». Οι καρποί του τρώγονται από τα πουλιά, τις αρκούδες και άλλα ζώα. Επίσης οι μέλισσες κάνουν ένα ξεχωριστό είδος μελιού από άνθη κουμαριάς.

Τα κούμαρα χρησιμοποιούνται σήμερα για την παρασκευή με απόσταξη τσίπουρου και λικέρ. Επίσης γίνονται νόστιμη μαρμελάδα ή γλυκό κουταλιού.

Σαν φαρμακευτικό βότανο η κουμαριά είναι γνωστή από την Αρχαία Ελλάδα και  χρησιμοποιείται για πολλές παθήσεις. Περιέχει στους καρπούς, στο φλοιό και στα φύλλα πολύτιμες ουσίες, όπως την κουμαρίνη, πηκτίνες, ρητίνη, αρβουπίνη και πολλά άλατα. Κυρίως τα φύλλα της γίνονται τσάι που βοηθάει στις παθήσεις των νεφρών (πέτρα), της ουροδόχου κύστης και του εντέρου. Επίσης χρησιμοποιούνται σαν διουρητικά, κατά της διάρροιας, της δυσκοιλιότητας κ.λ.π. Ακόμη έχουν αιμοστατικές και αντισπασμωδικές ιδιότητες και χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της θρομβοβλεβίτιδας. Οι βρασμένοι καρποί έχουν αντισηπτικές ιδιότητες. Το μέλι κουμαριάς βοηθάει στη μείωση της χοληστερίνης.

Εμείς στη Νάουσα ξέρουμε και προτιμούμε μόνο το δικό μας τσίπουρο, φτιαγμένο από το ξινόμαυρο σταφύλι. Έτσι μπορεί να μη μας αρέσει το τσίπουρο από κούμαρα, που θα μας κεράσουν στις πλαγιές του Ολύμπου ή στην Κρήτη. Όμως όλοι θαυμάζουμε την ομορφιά της κουμαριάς και μπορούμε να δοκιμάσουμε τις θεραπευτικές της ιδιότητες, ακολουθώντας πάντοτε τις συμβουλές ειδικών.