Πέμπτη 27 Μαρτίου 2014

Καθαρή ενέργεια: Ναι, αλλά...

Πολλές φορές μέσα από  τη στήλη μας, στα τελευταία 22 χρόνια, ασχοληθήκαμε με τις ήπιες μορφές ενέργειας. Γράψαμε τα πλεονεκτήματα για το περιβάλλον που προσφέρει η χρήση της καθαρής και ανανεώσιμης ενέργειας σε σχέση με τις ρυπογόνες μορφές, όπως π.χ. τα ορυκτά καύσιμα. Όμως παράλληλα πάντα επισημαίνουμε χωρίς ακρότητες και μερικές αρνητικές συνέπειες από την κακή χρήση των ανανεώσιμων  πηγών ενέργειας. Σήμερα επανερχόμαστε στο θέμα αυτό, λόγω
επικαιρότητας, εξαιτίας της προγραμματισμένης εγκατάστασης αιολικού πάρκου στο Βέρμιό μας.
Πριν λίγες μέρες λοιπόν παρευρεθήκαμε μαζί με δυστυχώς λίγους ακόμη συμπολίτες μας σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην πόλη μας από φορείς και κινήματα που τάσσονται κατά της εγκατάστασης ανεμογενητριών στο βουνό μας.  Ήταν πολύ ενδιαφέροντα αυτά που ακούσαμε και είδαμε στο βίντεο που προβλήθηκε, σε σημείο μάλιστα να αγανακτούμε για την εκμετάλλευση του ορυκτού και ενεργειακού πλούτου της πατρίδας μας σε βάρος του φυσικού μας περιβάλλοντος και γενικά του ελληνικού λαού. Το ίδιο βράδυ επιστρέφοντας στο σπίτι είδα στο mail μου ακόμη ένα κείμενο διαμαρτυρίας με πρόσκληση για συγκέντρωση υπογραφών ενάντια στη χρήση των λιγνιτών στη γειτονική Πτολεμαΐδα, όπου τα ατμοηλεκτρικά  εργοστάσια της  ΔΕΗ εδώ και χρόνια ρυπαίνουν επικίνδυνα τον αέρα μας και τα εδάφη. Την επόμενη μέρα κυκλοφορώντας στον κάμπο της Ημαθίας είδα εύφορα και γόνιμα χωράφια να μην ευωδιάζουν με τις ολάνθιστες ροδακινιές, αλλά να είναι σπαρμένα με ηλιακούς συλλέκτες. Τότε θυμήθηκα την περσινή εκδρομή μας στη Θράκη, τέτοια εποχή, όπου στον κάμπο της αντικρίσαμε τεράστιες εκτάσεις σπαρμένες με «αγριόχορτα». Τελικά δεν ήταν αγριόχορτα, παρά αγριοκράμβη και άλλα φυτά προορισμένα για βιοντίζελ. Ο νους εκείνη τη στιγμή πήγε στην Κρήτη, όπου πάνω στα βουνά δεσπόζουν οι ανεμογενήτριες και στην παραλία της μεγάλης πόλης τα φουγάρα με τον μαύρο καπνό από το θερμοηλεκτρικό  εργοστάσιο που λειτουργεί με πετρέλαιο. Μετά από όλα αυτά τίθεται το ερώτημα: θέλουμε ενέργεια που προέρχεται από την καύση του ακριβού πετρελαίου και του φθηνού λιγνίτη με τα θανατηφόρα καυσαέριά τους ή θέλουμε ενέργεια από τα φυτά, από το νερό, τον αέρα και τον ήλιο, που δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον; Η απάντηση δεν είναι καθόλου εύκολη.
Ασφαλώς δεν μπορούμε να επιβαρύνουμε την ατμόσφαιρα με ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, ενισχύοντας το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τις ολέθριες συνέπειές του στο κλίμα της γης, δεν μπορούμε να δηλητηριάζουμε τον αέρα που αναπνέουμε με τα καυσαέρια των εργοστασίων που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα. Όμως και οι καθαρές πηγές ενέργειας πολλές φορές εξυπηρετούν περισσότερο το οικονομικό κέρδος του ιδιοκτήτη τους παρά το κέρδος για το φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο. Διότι όταν μια ανεμογενήτρια για την κατασκευή της χρειάζεται μεγάλη ποσότητα μεταλλεύματος και δαπάνη ενέργειας, η οποία ίσως δεν καλυφθεί από την παραγωγή της. Εάν για την εγκατάστασή της χρειάζεται να γίνουν νέοι δασικοί δρόμοι, οι οποίοι θα καταστρέψουν μοναδικά δάση. Εάν για τη λειτουργία της απαιτούνται χιλιάδες τόνοι πολύτιμου νερού. Εάν η λειτουργία της δημιουργεί ενόχληση σε σπάνια πουλιά και άλλους οργανισμούς των βουνών μας. Όταν ο χρόνος ζωής της είναι περιορισμένος και σε λίγα χρόνια θα αποτελεί ένα ακόμη γιγαντιαίο σκουπίδι. Τότε συγνώμη αλλά δεν θα πάρουμε…
Το ίδιο συμβαίνει και με τις εγκαταστάσεις των φωτοβολταϊκών. Όταν χρησιμοποιούνται γόνιμα εδάφη, από τα ελάχιστα που έχουμε στη χώρα μας, για τις εγκαταστάσεις τους, τότε μπορεί να έχουμε μείωση της παραγωγής, αύξηση των τιμών των αγροτικών προϊόντων, που τελικά μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες εξαρτήσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τις καλλιέργειες ενεργειακών φυτών.
Στα μέρη μας έχουμε το θείο δώρο του νερού, το οποίο επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή καθαρής ενέργειας. Όμως αν ξεκινήσουν να κατασκευάζονται οπουδήποτε φράγματα, αυτό μπορεί να οδηγήσει στην αλλοίωση του φυσικού τοπίου, στην ξήρανση ποταμών με ολέθριες συνέπειες στους οργανισμούς που ζουν εκεί καθώς και στην άρδευση των καλλιεργειών.  
Για να λυθεί λοιπόν το πρόβλημα της ενέργειας θα πρέπει πρώτα να περιορίσουμε τη σπατάλη της, ελαττώνοντας τις άσκοπες μετακινήσεις μας με το αυτοκίνητο και να χρησιμοποιούμε στο σπίτι μη ενεργοβόρες συσκευές, κυρίως για τη θέρμανσή μας. Δεν χρειάζεται το χειμώνα να έχουμε 30 βαθμούς θερμοκρασία στο σπίτι μας, πιο υγιεινά ζούμε με τους 21. Ας φροντίσουμε περισσότερο τη θερμομόνωση των σπιτιών μας. Έτσι περιορίζουμε σε μεγάλο βαθμό την κατανάλωση ενέργειας. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις ήπιες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τον ήλιο, το νερό και τον αέρα, όμως με προσοχή, χωρίς να κάνουμε κακό στο φυσικό μας περιβάλλον. Δεν ταιριάζουν στα δάση οι ανεμογενήτριες, δεν ταιριάζουν στα εύφορα χωράφια τα φωτοβολταϊκά. Ας τα βάλουμε στις στέγες των σπιτιών και των βιομηχανιών.

Κάποιοι συμπολίτες μας, που μάλλον δεν διαβάζουν τη στήλη μας, παρά μόνο ίσως τους τίτλους της τελευταίας χρονιάς, με το αφιέρωμά μας στα βότανα του Βερμίου, μας κατηγόρησαν γιατί «γράφουμε μόνο για τα λουλουδάκια». Τους θυμίζουμε λοιπόν ότι στα 22 χρόνια των «Οικολογικών» γράψαμε πάνω από 50 φορές για τις πηγές ενέργειας και ότι ακόμη τα «λουλουδάκια» δείχνουν τη μοναδική βιοποικιλότητα του βουνού μας, που πρέπει πάσει θυσία να προστατέψουμε. Στο επόμενο σημείωμά μας θα επανέλθουμε στα «λουλουδάκια»…

Πέμπτη 13 Μαρτίου 2014

Ο πράσινος καταναλωτής


Σήμερα γιορτάζουμε την «Ημέρα του καταναλωτή», μια μέρα που για εμάς είναι ευκαιρία να κάνουμε ένα διάλειμμα στο ταξίδι μας στο ανοιξιάτικο καταπράσινο Βέρμιο και να ασχοληθούμε με την κατανάλωση, ένα θέμα που έχει στις μέρες μας τεράστια οικονομική, κοινωνική και οπωσδήποτε
περιβαλλοντική και οικολογική σημασία.
Όπως κάθε χρόνο τέτοια μέρα, έτσι και σήμερα θα παρακολουθήσουμε στην τηλεόραση εκπομπές, όπου ειδικοί θα μας μιλούν για τη σωστή συμπεριφορά του καταναλωτή και τη μεγάλη σημασία του καταναλωτικού κινήματος. Όμως συνήθως πολλοί από αυτούς τους ομιλητές παραλείπουν να αναφερθούν στο κεφάλαιο «πράσινος καταναλωτής», δηλαδή στον καταναλωτή που εκτός των άλλων, προσέχει και το φυσικό μας περιβάλλον. Τι σημαίνει αυτό; Η απάντηση είναι πολύ απλή και την παίρνουμε αμέσως, ρίχνοντας μια τυχαία ματιά σε έναν τυχαίο σκουπιδοτενεκέ. Εκεί μέσα λοιπόν θα βρούμε του κόσμου τα χαρτιά, τα πλαστικά, τα τενεκεδάκια, τα μπουκάλια και κάθε είδους συσκευασίες, πράγματα άχρηστα, πράγματα που προορίζονται για τον σκουπιδοτενεκέ, πράγματα που επιβαρύνουν τις πολύπαθες χωματερές, πράγματα που ρυπαίνουν επικίνδυνα το φυσικό περιβάλλον, πράγματα που καλύπτουν έντεχνα το αμφιβόλου ποιότητας περιεχόμενο, πράγματα που τα πληρώνουμε για να τα πετάμε. Πρώτη συμβουλή λοιπόν πρέπει να είναι: «Αποφεύγουμε τις πολλές και περιττές συσκευασίες». Αποφεύγουμε κυρίως τα πλαστικά, διότι κατασκευάζονται από πολύτιμες και υπό εξαφάνιση πρώτες ύλες (π.χ. πετρέλαιο), δεν βιοαποικοδομούνται και ρυπαίνουν  για εκατοντάδες χρόνια το φυσικό μας περιβάλλον, η δε καύση τους εκπέμπει διοξίνες και άλλα καρκινογόνα καυσαέρια. Επίσης ο σωστός καταναλωτής ρίχνει όλες τις συσκευασίες στο κάδο ανακύκλωσης.
Δυστυχώς το πρόβλημα δεν βρίσκεται μόνο στη συσκευασία. Σε πολλά μεταποιημένα προϊόντα ο κίνδυνος βρίσκεται μέσα στο ίδιο το προϊόν. Εκατοντάδες χημικές ουσίες προστίθενται στα τρόφιμα για να τα κάνουν πιο όμορφα, πιο εύγευστα, πιο μυρωδάτα, πιο ελκυστικά. Οι διάφορες γεύσεις φρούτων που υπάρχουν στις καραμέλες, μαστίχες και άλλα γλυκίσματα, συνήθως δεν είναι τίποτε άλλο παρά χημικά πρόσθετα. Πρόκειται για πολύπλοκες οργανικές χημικές ενώσεις με ιδιαίτερα δύσκολα ονόματα, γιαυτό τα τελευταία χρόνια αναφέρονται με τους κωδικούς Ε (έψιλον). Σε έρευνες που έγιναν διαπιστώθηκε ότι πολλά από αυτά τα Ε είναι επικίνδυνα για την υγεία του καταναλωτή και πολλά προϊόντα αποσύρθηκαν από την αγορά. Τέτοια λοιπόν επικίνδυνα χημικά είναι τα Ε, που χρησιμοποιούνται σαν χρώματα, συντηρητικά, διογκωτικά, αρώματα κ.λ.π. Δεύτερη συμβουλή λοιπόν: «Πριν αγοράσουμε ένα μεταποιημένο προϊόν διαβάσουμε τη σύνθεσή του και αποφεύγουμε τα πολλά Ε». Προτιμούμε τα νωπά προϊόντα.
Όμως πολλές φορές και τα νωπά προϊόντα κρύβουν κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Δεν είναι λίγες οι φορές που αγοράζουμε φρούτα, που μυρίζουν σε φυτοφάρμακο ή είναι λουσμένα σε χημικές ουσίες, για να γυαλίζουν και να συντηρούνται περισσότερες μέρες. Και στην αγορά νωπών φρούτων και λαχανικών δεν πρέπει να μας επηρεάζει η εμφάνιση. Διότι συνήθως τα όμορφα και μεγάλα φρούτα, τα τεράστια και τρυφερά λαχανικά κρύβουν μέσα τους πολλά ραντίσματα και άφθονα λιπάσματα. Αυτά τα φρούτα και τα λαχανικά μπορεί να φαίνονται όμορφα, όμως συνήθως είναι άγευστα. Τρίτη συμβουλή λοιπόν: «Μην παρασυρόμαστε από την εμφάνιση των νωπών φρούτων και λαχανικών».
Εκτός από τα παραπάνω, τα τελευταία χρόνια προστέθηκαν και άλλες απειλές για τον καταναλωτή. Πρόκειται για τα γενετικά τροποποιημένα φυτά και ζώα, τα οποία μπορεί να είναι πιο ανθεκτικά σε ασθένειες και πιο παραγωγικά, όμως δεν γνωρίζουμε τι μας κρύβουν για το μέλλον. Το σίγουρο είναι ότι θα προκαλέσουν μια ακόμη ζημιά στην οικολογική ισορροπία του γήινου οικοσυστήματος.
Ας αγοράζουμε όσο μπορούμε από γνωστούς παραγωγούς αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων. Και επειδή στην πόλη μας έχουμε πολλούς γεωργούς και κτηνοτρόφους, καλό θα ήταν και οι ίδιοι να είναι λίγο πιο φειδωλοί στη χρήση των παρασιτοκτόνων, των ζιζανιοκτόνων, των λιπασμάτων, των αντιβιοτικών κ.λ.π.
Πριν μερικά χρόνια εμφανίστηκαν και στη χώρα μας πολλές, πάμπολλες καταναλωτικές οργανώσεις, οι οποίες υποτίθεται σκοπό είχαν την ευαισθητοποίηση του κόσμου πάνω σε θέματα κατανάλωσης, την προστασία των καταναλωτών και γενικά τη δημιουργία ενός καταναλωτικού κινήματος, το οποίο μπορεί να έχει μεγάλη δύναμη και να πετύχει πάρα πολλά πράγματα σχετικά με τις τιμές και την ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών. Δυστυχώς και στο θέμα αυτό αποδείχτηκε τελικά ότι οι περισσότερες από αυτές τις οργανώσεις ενδιαφέρονταν μόνο για τις επιδοτήσεις παρά για την προσφορά τους στην κοινωνία. Έτσι επιβίωσαν ελάχιστες, με σημαντική προσφορά. Στο σημείο αυτό πρέπει να συγχαρούμε την τοπική μας καταναλωτική οργάνωση, η οποία έχει κάνει αξιόλογες δράσεις. Γιαυτό πρέπει να τη στηρίξουμε και να συμμετέχουμε ενεργά όσο το δυνατόν περισσότεροι.
Ας προσπαθήσουμε να γίνουμε ενεργοί πολίτες και ενεργοί και απαιτητικοί καταναλωτές, διότι έτσι θα εξασφαλίσουμε την υγεία, τη δική μας και των παιδιών μας, θα βοηθήσουμε στον αγώνα για ένα καθαρό περιβάλλον και οπωσδήποτε θα βελτιώσουμε τα οικονομικά μας.

Πέμπτη 6 Μαρτίου 2014

Βότανα του Βερμίου: 47. Καπνόχορτο

Δεν είναι λίγα τα βότανα και τα αγριολούλουδα, που τα συναντούμε σχεδόν σε κάθε βήμα μας, τα προσπερνάμε και δεν τα δίνουμε σημασία. Όμως αν τα πλησιάσουμε και τα δούμε από κοντά, θα
ανακαλύψουμε ότι είναι πανέμορφα. Αυτό γίνεται και με το καπνόχορτο, ένα μικρό, τρυφερό, ξεχωριστής ομορφιάς αγριολούλουδο, το οποίο μάλιστα έχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες. Φυτρώνει  στο βουνό μας καθώς και στις παρυφές της πόλης, στα πρανή των δρόμων, στα χωράφια κ.λ.π. Τη φωτογραφία, που δημοσιεύουμε, την πήραμε προχθές στην περιοχή του Σπηλαίου, όπου συναντούμε πάρα πολλά είδη σπουδαίων βοτάνων.
Το καπνόχορτο λοιπόν φέρει το επιστημονικό όνομα Φουμάρια η θεραπευτική (Fumaria officinalis) και ανήκει στην οικογένεια  Παπαβερίδες (Papaveraceae) και στην υποοικογένεια Φουμαριίδες (Fumarioideae). Είναι γνωστό και με τα ονόματα μαγιαλισόχορτο, χιονίστρες, καπνίτης, στάχτερη, καπνιά κ.λ.π. Πήρε το όνομά του από την ιδιαίτερη μυρουδιά καπνού που αναδύει το άνθος και η ρίζα του. Είναι μικρό ποώδες φυτό μονοετές ή διετές και μπορεί στο ύψος να φθάσει το μισό μέτρο. Η ρίζα του είναι κατακόρυφη, μακριά και μοιάζει με λεπτό καρώτο. Φέρει πολλά λεπτά κλαδάκια απ’ όπου βγαίνουν μικρά φύλλα σε σχήμα φτερού, που μοιάζουν λίγο με τα φύλλα του μαϊντανού. Ανθίζει συνήθως από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο και βγάζει ροζ ανθάκια μήκους περίπου 1 εκατοστό, που πολλά μαζί σχηματίζουν ταξιανθίες βότρυες (τσαμπιά). Έχουν 2 σέπαλα και 4 πέταλα αρκετά μακριά, που το επάνω καλύπτει τα κάτω σχηματίζοντας κάτι σαν σωληνάκι (πλήκτρο). Ο καρπός του είναι μια πολύ μικρή δρύπη.
Το καπνόχορτο έχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες χάρη στις πολύτιμες χημικές ουσίες που περιέχει, όπως κάλιο, φουμαρικό οξύ, φουμαρίνη, ρητίνη, τανικό οξύ κ.λ.π. Είναι γνωστό από την αρχαιότητα και χρησιμοποιούνταν για τις δερματοπάθειες (εκζέματα, λειχήνες, ακμή, αλωπεκίαση, έρπη, αντιφλογιστικό κ.λ.π.). Επίσης χρησιμοποιείται με μορφή εγχύματος σαν τονωτικό, ηρεμιστικό, καθαρκτικό του αίματος, για τη θεραπεία ασθενειών του αναπνευστικού συστήματος, για την αρτηριοσκλήρωση, τον ίκτερο, σαν διουρητικό, βοηθάει στην καλή λειτουργία της χολής κ.λ.π. Παλαιότερα τα άνθη του φυτού χρησιμοποιούνταν για τη βαφή ρούχων.

Μην ξεχνάμε ότι πριν χρησιμοποιήσουμε σαν γιατρικό κάποιο βότανο, πρέπει πρώτα να ρωτάμε τον γιατρό, γιατί ακόμη και το αθώο καπνόχορτο μπορεί να μας δημιουργήσει προβλήματα, αν δεν το χρησιμοποιήσουμε σωστά και στις αναλογίες που πρέπει. Κάποιες από τις ουσίες που περιέχει μπορεί να αποβούν επικίνδυνες.

Βότανα του Βερμίου: 108. Όνοσμα

Μ πορεί στη σχετική με τα βότανα της Ελλάδας βιβλιογραφία να αναφέρεται σαν φυτό της Στερεάς και Νότιας Ελλάδας, όμως, ό...