Βανουάτου...

Οι πολλές βροχές της τελευταίας χρονιάς, που συνεχίζονται χωρίς σταμάτημα, μπορεί να έλυσαν το πρόβλημα ύδρευσης της πρωτεύουσας και άλλων πόλεων, όμως σίγουρα δεν είναι κάτι το φυσιολογικό. Αυτές μαζί με πολλά ακόμη έντονα καιρικά φαινόμενα  δυστυχώς επιβεβαιώνουν τις «υποψίες» μας για την αλλαγή του κλίματος. Ο συμπατριώτης μας καθηγητής της Μετεωρολογίας κ.

Θόδωρος Καρακώστας απόψε θα μας μιλήσει αναλυτικά και θα μας δώσει τις επιστημονικές του αναλύσεις. Εμείς στο σημερινό μας σημείωμα παίρνοντας αφορμή από τις πρόσφατες καταστροφές στα νησιά Βανουάτου, θα αναφερθούμε στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο καθημερινά διογκώνεται και όλο και περισσότερο φαίνονται οι συνέπειές του πάνω στο κλίμα, αλλά και στη γεωμορφολογία του πλανήτη μας.

Το Βανουάτου λοιπόν είναι ένα πανέμορφο τροπικό νησιωτικό κράτος του Νότιου Ειρηνικού ωκεανού. Αποτελείται από 80 μεγάλα νησιά με συνολική έκταση περίπου 12.000 τ.χ. και πληθυσμό γύρω στους 160.000 κατοίκους. Γειτονεύει με άλλα πολλά μικρά νησιωτικά κράτη, όπως το Κιριμπάτι, το Ναουρού, το Τουβαλού κ.λ.π. Κοινό γνώρισμα όλων είναι, εκτός από το πανέμορφο φυσικό περιβάλλον, η γεωλογική τους προέλευση. Όλα αυτά τα νησάκια είναι ηφαιστειακής και κυρίως κοραλλιογενούς προέλευσης. Το μέγιστο υψόμετρο στα περισσότερα από αυτά δεν ξεπερνάει τα 70 μέτρα. Έτσι αυτά μαζί με τις Μαλδίβες και άλλα νησιά του Ινδικού και Ειρηνικού ωκεανού κινδυνεύουν περισσότερο από τις συνέπειες του φαινόμενου του θερμοκηπίου. Κυριολεκτικά κινδυνεύουν με εξαφάνιση, εφόσον η αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας που συντελεί στο λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής και της Ανταρκτικής ανεβάζει την στάθμη της θάλασσας. Η κυβέρνηση των Μαλδίβων καθημερινά κάνει δραματικές εκκλήσεις στον Ο.Η.Ε. για τη σωτηρίας της χώρας της. Ήδη ετοιμάζονται ολόκληροι πληθυσμοί να μεταναστεύσουν. Μέχρι τώρα γνωρίζαμε την οικονομική μετανάστευση ή την πολιτική και θρησκευτική μετανάστευση (πόλεμοι, διωγμοί κ.λ.π.). τώρα προστέθηκε και η περιβαλλοντική μετανάστευση, η οποία οφείλεται στις φυσικές καταστροφές. Ορισμένες από τις καταστροφές αυτές δεν μπορούμε να τις αποφύγουμε, όπως ηφαιστειακές εκρήξεις, σεισμοί κ.λ.π. Υπάρχουν όμως και άλλες που προέρχονται από την ανθρώπινη παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον, όμως η ερημοποίηση, το φαινόμενο του θερμοκηπίου κ.λ.π.

Η σπατάλη ορυκτών καυσίμων, η οποία έγινε τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με την εξαφάνιση μεγάλων δασικών εκτάσεων πάνω στη γη οδήγησε στη δραματική αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας. Η γη μας μοιάζει πλέον με θερμοκήπιο, στο οποίο συγκρατείται η υπέρυθρη ηλιακή ακτινοβολία με συνέπεια να αυξάνεται η μέση θερμοκρασία, να μεταβάλλεται το κλίμα και έτσι να δημιουργούνται έντονα καιρικά φαινόμενα, όπως ισχυρές βροχοπτώσεις, τυφώνες κ.λ.π. καθώς και το λιώσιμο των πάγων των πολικών περιοχών.

Δυστυχώς παρά τις πολλές διεθνείς διασκέψεις που έγιναν μέχρι σήμερα για τον περιορισμό των ρύπων του θερμοκηπίου, πολλά κράτη εξακολουθούν να αναπτύσσουν ανεξέλεγκτα η βιομηχανία τους συμβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό στη διόγκωση του φαινομένου του θερμοκηπίου και γενικά στην καταστροφή του φυσικού μας περιβάλλοντος. Και επειδή όλοι ζούμε στο κοινό μας σπίτι, στη γη, όλοι υφιστάμεθα τις συνέπειες…

Σχολική βία...

Τ

ην περασμένη Κυριακή το 3^ο Γυμνάσιο μαζί με το 5^ο Δημοτικό Σχολείο της πόλης μας διοργανώσαμε μια ημερίδα με θέμα τη σχολική και ενοοικογενειακή βία. Η ημερίδα σημείωσε μεγάλη επιτυχία, διότι την παρακολούθησε πλήθος κόσμου, γονείς, εκπαιδευτικοί και μαθητές, οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να ακούσουν και να μάθουν πολλά ενδιαφέροντα πράγματα από ειδικούς και κυρίως να ρωτήσουν και να λύσουν τις απορίες τους. Δυστυχώς η ημερίδα αυτή έγινε ακόμη πιο επίκαιρη, διότι μία ώρα πριν από την έναρξή της είχαμε στα Γιάννινα ένα ακόμη θύμα αυτής της βίας που εδώ και πολλά χρόνια μαστίζει όχι μόνο την ελληνική, αλλά και τη διεθνή

κοινωνία. Ασφαλώς ο Βαγγέλης δεν ήταν το πρώτο θύμα. Στη γειτονική Βέροια πριν μερικά χρόνια είχαμε τον Άλεξ. Επίσης ακόμη πάρα πολλά παιδιά έζησαν δύσκολες καταστάσεις που έμειναν χαραγμένες μέσα τους, αλλά ευτυχώς δεν είχαν τραγική κατάληξη.

Η σχολική βία είναι ένα φαινόμενο, το οποίο ασφαλώς δεν είναι καινούργιο, όμως ίσως σήμερα γίνεται περισσότερο αντιληπτό και εμφανίζεται με διαφορετική μορφή. Είναι ένα φαινόμενο, το οποίο είναι συνέχεια της ενδοοικογενειακής βίας και γενικότερα της βίας που κυριαρχεί στην κοινωνία μας. 

Οπωσδήποτε το βιοτικό επίπεδο των οικογενειών, η οικονομική κατάσταση, οι ενδοοικογενειακές σχέσεις επηρεάζουν τον χαρακτήρα του παιδιού. Κανένα παιδί δεν γεννιέται με βίαια ένστικτα. Η βίαιη συμπεριφορά συνήθως είναι αποτέλεσμα έλλειψης αγάπης ή  λανθασμένης αγάπης εκ μέρους των γονέων, των δασκάλων και γενικότερα της κοινωνίας. Πολλές φορές τα παιδιά αντιδρούν στην έλλειψη πραγματικής αγάπης και στην απόρριψη εκδηλώνοντας βία και μίσος.

Η τιμωρία δεν είναι η λύση για την εξάλειψη του φαινομένου. Πολλές φορές η τιμωρία, κυρίως η άδικη, και η  καταπίεση παράγει πείσμα και το πείσμα φέρνει την εκδίκηση. Για να καταργήσουμε τη βία πρέπει να δείξουμε στο παιδί αγάπη και σεβασμό.

Σε ένα επεισόδιο σχολικής βίας το πρόβλημα υπάρχει όχι μόνο στο θύμα, αλλά ίσως και περισσότερο στο θύτη.

Ευθύνη για τη σχολική βία έχουν οι γονείς, οι δάσκαλοι, η κοινωνία, οι νέες τεχνολογίες (κινητά τηλέφωνα, διαδίκτυο κ.λ.π.)

Ο χαρακτήρας ενός παιδιού διαμορφώνεται μέσα στα πρώτα 5 χρόνια τα ζωής του. Οι γονείς δεν ξεπληρώνουν τις υποχρεώσεις που έχουν απέναντι στο παιδί τους παρέχοντας χρήματα, όλες τις ανέσεις ή κάνοντας όλα τα χατίρια του. Ο γονιός πρέπει καθημερινά να αφιερώνει πολλές ώρες για να συζητά με το παιδί του φιλικά όλα τα προβλήματά του και να το συμβουλεύει. Ας αφήσουμε για λίγο τις πολλές υποχρεώσεις και την καριέρα μας και ας καθίσουμε όσο το δυνατό περισσότερο και οι δυο γονείς μαζί με το παιδί μας. Επίσης οι διαφορές που τυχόν υπάρχουν ανάμεσα στο ανδρόγυνο ας μείνουν μακριά από τα παιδιά. Το παιδί αναπτύσσεται σωστά, όταν ζει μέσα σε ένα ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον.

Επίσης οι δάσκαλοι ας μη διδάξουν μερικά κεφάλαια από τα μαθήματά τους και ας αφιερώσουν λίγες ώρες συζητώντας με τα παιδιά τα προβλήματά τους. Να διδάξουμε και να συμβουλέψουμε  τα παιδιά μας πώς να χειρίζονται τις νέες τεχνολογίες. Ας τους τονίσουμε την προσοχή στη χρήση του διαδικτύου και κυρίως των λεγόμενων κοινωνικών δικτύων.

Ας προσπαθήσουμε να  φτιάξουμε ένα σχολείο φιλικό στα παιδιά, ένα σχολείο που θα τους δίνει τη δυνατότητα να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους, να καλλιεργούν τις δεξιότητές τους και μέσα από το διάλογο να επιλύουν τις όποιες διαφορές τους. Ας προσπαθήσουμε να γίνουμε φίλοι με τους μαθητές μας και συνεργάτες με τους γονείς. Η συνεργασία με τους γονείς και η συζήτηση με τα παιδιά μπορούν να λύσουν πολλά προβλήματα.

   

"Πουρόπετρες" και..."Δεινόσαυροι" στη Νάουσα

Α

φορμή για το σημερινό μας σημείωμα στάθηκε η μεγάλη συζήτησε που ξεκίνησε πριν δυο βδομάδες στα «κοινωνικά δίκτυα» σχετικά με την προέλευση μια πέτρας που διακοσμεί το πάρκο μας. Το παράξενο σχήμα της κέντρισε το ενδιαφέρον και φούντωσε τη φαντασία πολλών φίλων μας, οι οποίοι πολύ εύκολα έβγαλαν το συμπέρασμα ότι πρόκειται για απολίθωμα

γνάθου δεινοσαύρου. Ασφαλώς όταν η ερώτηση τέθηκε στην  πλέον ειδική καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, παλιά φίλη και συμφοιτήτρια, κ. Ευαγγελία Τσουκαλά, δόθηκε η αναμενόμενη απάντηση, ότι πρόκειται απλά για ένα όμορφο δημιούργημα της φύσης, ένα κομμάτι τραβερτίνη, ο οποίος πήρε το περίεργο αυτό σχήμα.

Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά.

Η χώρα μας, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της Νότιας Ευρώπης αναδύθηκε από την Τυθή θάλασσα πριν περίπου 60 – 12 εκατομμύρια χρόνια από σήμερα. Μάλιστα στην αρχή εμφανίστηκε μια μεγάλη ξηρά η Αιγαιίδα, η οποία με την πάροδο των εκατομμυρίων ετών άλλαξε μορφή, πολλά κομμάτια της βυθίστηκαν μέχρι να φθάσουμε στη σημερινή μορφή της Βαλκανικής χερσονήσου. Η Νάουσα για αρκετά εκατομμύρια χρόνια ήταν καλυμμένη από νερό. Τα ιζήματα που έπεφταν στο βυθό σιγά σιγά κάλυψαν πολλά δένδρα και άλλα φυτά και δημιούργησαν το πέτρωμα τραβερτίνη, τη γνωστή μας πουρόπετρα, η οποία καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της περιοχής μας. Εάν ρίξουμε μια προσεχτική ματιά σε ένα κομμάτι «πουρόπετρας» θα παρατηρήσουμε διάφορα σχήματα φύλλων, ριζών κ.λ.π. Όλα αυτά  δεν είναι τίποτε άλλα παρά τα εκμαγεία, τα αποτυπώματα από τα φυτά που σκεπάστηκαν από τα ασβεστολιθικά ιζήματα. Το πέτρωμα αυτό είναι αρκετά μαλακό και σε πολλές περιοχές διαβρώθηκε από τα νερά σχηματίζοντας σπήλαια. Τέτοια είναι τα σπήλαια Σαράντα Κάμαρες, αυτά που βρίσκονται στην περιοχή Μπαχούτσι κ.λ.π. Μέσα στα σπήλαια αυτά δημιουργήθηκαν και κάποιοι σταλακτίτες. Ένα τέτοιο κομμάτι σταλακτίτη είναι προφανώς και το περίφημο «απολίθωμα δεινοσαύρου», ίσως αναποδογυρισμένο.

Η πέτρα αυτή δεν είναι δυνατόν να είναι απολίθωμα δεινοσαύρου, διότι οι δεινόσαυροι έζησαν την εποχή του Μεσοζωικού αιώνα, πριν περίπου 200 – 65 εκατομμύρια χρόνια, τότε δηλαδή που η Ελλάδα μας ήταν στον βυθό της θάλασσας. Βέβαια εκείνη την εποχή στη θάλασσα ζούσαν κάποια  ερπετά τέρατα  όπως ιχθυόσαυροί κ.λ.π., όμως αυτά δεν είχαν μήκος πάνω από 6 μέτρα, είχαν πολύ μικρό κρανίο και ασφαλώς δεν μπορεί η γνάθος τους να ήταν 1,5 μέτρο μήκος, όπως το εύρημά μας.

Τέλος η γνάθος των ζώων, ακόμη και των προϊστορικών, εμφανίζει μια συμμετρία και τα δόντια είναι και αυτά παρόμοια τοποθετημένα και ομοιόμορφα. Στην πέτρα μας δεν υπάρχει καμία συμμετρία ή ομοιομορφία στα δόντια. Όσο για τα στρώματα που εμφανίζονται σε ένα κομμένο «δόντι» είναι απλά τα στρώματα του ανθρακικού ασβεστίου, όπως εμφανίζονται σε όλους τους σταλακτίτες, οι οποίοι δημιουργούνται μέσα σε αρκετές χιλιάδες χρόνια.

Παρ’ όλα τα παραπάνω, η πέτρα του πάρκου αξίζει μια καλύτερη θέση στην πόλη μας έστω και λόγω της ομορφιάς της. 

Υγρότοποι

Γ

ιορτάσαμε λοιπόν τη Δευτέρα που μας πέρασε, την Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων. Μια γιορτή με ιδιαίτερη σημασία, εφόσον το νερό αποτελεί πηγή ζωής και τα τελευταία χρόνια αρχίζει να σπανίζει, πράγμα που οδηγεί μεγάλες εκτάσεις του πλανήτη μας σε ερημοποίηση, κυρίως λόγω της ρύπανσης και ιδιαίτερα της διόγκωσης του φαινόμενου του θερμοκηπίου, δηλαδή

απλά λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Η χώρα μας, λόγω της γεωγραφικής θέσης και του κλίματός της, κατέχει διεθνώς ξεχωριστή θέση στους υγρότοπους. Στην Ελλάδα βρίσκονται 11 υγρότοποι διεθνούς σημασίας, οι οποίοι μάλιστα περιλαμβάνονται στον κατάλογο της σύμβασης Ramsar. Οι σπουδαίοι αυτοί υγρότοποι είναι: το Δέλτα του Έβρου, η λίμνη Βιστωνίδα, οι λιμνοθάλασσες της Ροδόπης, το Δέλτα του Νέστου, η λίμνη Κερκίνη, οι λίμνες Βόλβη και Κορώνεια, το Δέλτα των ποταμών Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα με την αλυκή Κίτρους, Η Μικρή Πρέσπα, ο Αμβρακικός, η Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου και η λιμνοθάλασσα Κοτυχίου..

Οι υγρότοποι έχουν ιδιαίτερη αξία, διότι αποτελούν σπουδαία οικοσυστήματα με ιδανικές κλιματικές και γεωμορφολογικές συνθήκες. Διαθέτουν μεγάλη βιοποικιλότητα, διότι σ’ αυτούς ζουν πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας (έντομα, ψάρια, αμφίβια, ερπετά, θηλαστικά). Εδώ θα βρούμε σπάνια μεταναστευτικά πουλιά, τα οποία έρχονται για να ξεχειμωνιάσουν και να αναπαραχθούν. Οι υγρότοποι παίζουν σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση του κλίματος της ευρύτερης περιοχής, στον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων, στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, της γεωργίας, της αλιείας και γενικά της πρωτογενούς παραγωγής, αλλά και της μεταποίησης, του τουρισμού κ.λ.π..

Η Σύμβαση Ραμσάρ προβλέπει την προστασία των πολύτιμων υγροτόπων. Όμως παρά τους σχετικούς νόμους που θεσπίστηκαν και στη χώρα μας, δυστυχώς οι υγρότοποι αντιμετωπίζουν σήμερα σοβαρότατα προβλήματα. Τα προβλήματα αυτά οφείλονται κυρίως στην έλλειψη ολοκληρωμένου προγράμματος διαχείρισης τους. Οι φορείς διαχείρισης που υπάρχουν σε κάθε υγρότοπο αντιμετωπίζουν πολλά οικονομικά προβλήματα και προβλήματα στελέχωσης με ειδικό επιστημονικό προσωπικό, στερούνται απαραίτητων αρμοδιοτήτων και γενικά δεν μπορούν να προστατέψουν αποτελεσματικά την περιοχή.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ελληνικοί υγρότοποι είναι η ρύπανση από τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, από τα λύματα  πόλεων και βιομηχανιών. Επίσης η υπεράντληση του νερού οδήγησε πολλούς υγρότοπους σε εξαφάνιση, όπως π.χ. τη λίμνη Κορώνεια. Ακόμη η υπεραλίευση καθώς και η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των ιχθυοκαλλιεργειών επηρέασε τον αλιευτικό πλούτο κα οδήγησε πολλούς υγρότοπους σε οικολογική υποβάθμιση. Τέλος ο άναρχος τουρισμός κατέστρεψε τους υγροτόπους είτε λόγω της ρύπανσης είτε λόγω της ενόχλησης των οργανισμών.

Όλα αυτά είχαν αποτέλεσμα οι περισσότεροι από τους ελληνικούς υγρότοπους να ενταχθούν στον κατάλογο του Μοντρέ, ο οποίος περιλαμβάνει υγρότοπους που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης.

Εκτός από τους υγρότοπους Ραμσάρ, η χώρα μας διαθέτει ακόμη πολλούς μικρότερους υγρότοπους τοπικής σημασίας, πολλοί από τους οποίους έχουν ενταχθεί και προστατεύονται από το ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000. Σ’ αυτό το δίκτυο ανήκει μια περιοχή του δάσους του Βερμίου, όπου βρίσκονται το άλσος του Αγίου Νικολάου με τις πηγές της Αράπιτσας.

Για μια ακόμη φορά λοιπόν διαπιστώνουμε ότι στη χώρα μας υπάρχουν περιοχές που προστατεύονται από νόμους. Νόμους έχουμε πολλούς, όμως το κακό είναι ότι οι νόμοι αγνοούνται από όλους…