Βότανα του Βερμίου: 68. Καμπανούλες

Π

ριν μια βδομάδα άνοιξε στο πάρκο μας  τις πύλες της μια ακόμη  ανθοκομική έκθεση, όπως συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια, τέτοιες μέρες, με την ευκαιρία του γιορτασμού της αρχής του καλοκαιριού και της ημέρας του περιβάλλοντος. Σ’ αυτήν την έκθεση λοιπόν είδαμε με

χαρά ότι στα περίπτερα πωλούνταν διάφορα ήμερα βότανα, όπως ρίγανη, μαντζουράνα, μελισσόχορτο κ.λ.π. Αυτό είναι ευχάριστο διότι πολλοί παραγωγοί κερδίζουν χρήματα από αυτές τις καλλιέργειες και έτσι παράλληλα προστατεύονται τα άγρια βότανα της πατρίδας μας. Ανάμεσα στα λουλούδια διακρίναμε και κάποια είδη καμπανούλας, τα οποία επίσης καλλιεργούνται και πωλούνται για να στολίζουν μπαλκόνια και κήπους με τα όμορφα άνθη τους. Ίσως όμως δεν γνωρίζουμε ότι η καμπανούλα εκτός από τη λεπτή ομορφιά της έχει και πολύτιμες φαρμακευτικές ιδιότητες.

Η καμπανούλα λοιπόν είναι ένα αγριολούλουδο που το συναντούμε στο Βέρμιο, στους πρόποδες πολλών ελληνικών βουνών, καθώς και γενικά στη Μεσόγειο. Ασφαλώς πήρε το όνομά της από τη λατινική λέξη που σημαίνει μικρή καμπάνα. Ανήκει στη μεγάλη οικογένεια των Καμπανουλίδων (Campanulaceae). Στη χώρα μας συναντούμε περισσότερα από 70 είδη με διάφορα σχήματα άνθους και με χρώματα μωβ, άσπρα, γαλάζια, ιώδη κ.λ.π. Μερικά μάλιστα είναι ενδημικά και φυτρώνουν μόνο σε ορισμένα δάση. Στο βουνό μας  η πλέον συνηθισμένη είναι η Καμπανούλα η κοχλιαρόφυλλη (Campanula spatulata) με μακριά σπαθοειδή φύλλα και άνθη σε χρώμα ανοιχτό μοβ, με πέντε ενωμένα πέταλα σε σχήμα χωνιού και με μακρύ και λεπτό μίσχο. Στο κέντρο ξεχωρίζει ο μεγάλος λευκός ύπερος. Επίσης στο βουνό , αλλά και στα πρανή των δρόμων, ακόμη και στους τοίχους των σπιτιών φυτρώνει η Καμπανούλα η ποικιλόχρωμη (Campanula versicolor) με μεγαλύτερα γυαλιστερά σκληρά φύλλα σε σχήμα καρδιάς και άνθη σε ανοιχτό μοβ χρώμα, τα οποία βγαίνουν πολλά μαζί σαν τσαμπιά. Στο βουνό μας επίσης συναντήσαμε και την Καμπανούλα τη ροδακινόφυλλη (Campanula persicifolia) με τα μεγάλά ιώδη άνθη της, τα οποία βγαίνουν κατ’ ευθείαν από το βλαστό εναλλάξ. Οι καμπανούλες έχουν ύψος περίπου 20 – 80 εκατοστά, είναι φυτά ποώδη και ανθίζουν την άνοιξη – καλοκαίρι.

Οι καμπανούλες περιέχουν πολύτιμες χημικές ουσίες, όπως ρητίνες, τανίνη και γαλλικό οξύ, που τις δίνουν και φαρμακευτικές ιδιότητες (αντιφλογιστικές, στυπτικές κ.λ.π.). Χρησιμοποιούνται συνήθως οι ρίζες, τα άνθη και τα φύλλα ξεραμένα ή τρυφερά σε διάφορα σκευάσματα για παθήσεις της αναπνευστικής οδού (συνάχι, φαρυγγίτιδα, λαρυγγίτιδα κ.λ.π.), για παθήσεις της στοματικής κοιλότητας (στοματίτιδα, ουλίτιδα), ακόμη και των ματιών (βλεφαρίτιδα, επιπεφυκίτιδα κ.λ.π.). Επίσης επαλείψεις με έγχυμα καμπανούλας βοηθούν στη θεραπεία δερματικών παθήσεων. Όλα αυτά φυσικά γίνονται πάντοτε με συμβουλή ειδικού γιατρού.

Οι ρίζες, τα φύλλα και οι βλαστοί από ορισμένα είδη καμπανούλας τρώγονται νωποί σαν σαλάτα.

Ανακύκλωση Γυαλιού

Α

φορμή για το σημερινό μας σημείωμα ήταν  η τοποθέτηση από το Δήμο μας τις προηγούμενες μέρες, στο κέντρο της πόλης, ειδικών κάδων συλλογής γυάλινων μπουκαλιών. Είναι καιρός λοιπόν να μάθουμε λίγα πράγματα για το γυαλί και σε τι μας βοηθάει η ανακύκλωσή του. 

Το γυαλί που χρησιμοποιούμε καθημερινά είναι βιομηχανικό προϊόν. Όμως υπάρχει και

φυσικό γυαλί, όπως ο οψιδιανός, το οποίο προέρχεται από την τήξη διαφόρων πυριτιούχων ορυκτών, λόγω υψηλών θερμοκρασιών που δημιουργούνται κατά την έκρηξη ηφαιστείου. 

Τα πιο παλιά γυάλινα αντικείμενα προέρχονται από τον Αιγυπτιακό και Βαβυλωνιακό πολιτισμό και έχουν ηλικία μεγαλύτερη από 3500 χρόνια. Στην Αρχαία Ελλάδα και στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία τα γυάλινα δοχεία ήταν ένδειξη πλούτου. Επίσης στην καθολική εκκλησία το γυαλί χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή βιτρό και άλλων έργων τέχνης στις εκκλησίες. Σήμερα το γυαλί είναι αρκετά φθηνό και χρησιμοποιείται πάρα πολύ, όπως για υαλοπίνακες, καθρέπτες, δοχεία αποθήκευσης υγρών τροφίμων (μπουκάλια, βάζα κ.λ.π.), για ποτήρια, πιάτα κ.λ.π., ακόμη και για οπτικές ίνες.

Η κατασκευή του γυαλιού καθημερινής χρήσης είναι εύκολη και στηρίζεται σε φθηνά και πολύ συνηθισμένα υλικά, όπως η άμμος (χαλαζίας), σόδα (ανθρακικό νάτριο) και ασβεστόλιθος (ανθρακικό ασβέστιο). Σε ειδικούς κλιβάνους αναμειγνύονται όλα τα υλικά και θερμαίνονται σε υψηλές θερμοκρασίες. Έτσι λιώνουν και δημιουργείται το υγρό γυαλί, το οποίο μπαίνει σε καλούπια για να πάρει τις διάφορες μορφές που γνωρίζουμε (μπουκάλια, βάζα, ποτήρια κ.λ.π.). Για να πάρουμε έναν τόνο γυαλί χρειαζόμαστε περίπου 1100 κιλά πρώτης ύλης.

Εκτός από τις φθηνές πρώτες ύλες και την εύκολη κατασκευή του, το γυαλί έχει αρκετές σημαντικές ιδιότητες, όπως είναι διαφανές, καθαρίζεται εύκολα, δεν  απορροφάει ούτε παράγει άλλες ουσίες. Είναι η καλύτερη, η πιο αδρανής συσκευασία.

Σήμερα το γυαλί αποτελεί το 8% των οικιακών σκουπιδιών. Κάθε χρόνο πετιούνται περίπου 30 δισεκατομμύρια μπουκάλια, βάζα και άλλα γυάλινα αντικείμενα. Στην Ελλάδα πετιούνται στους σκουπιδότοπους περίπου 100.000 τόνοι γυλιού τον χρόνο. Τα γυαλιά αυτά επιβαρύνουν το περιβάλλον, διότι δεν διασπώνται και πολλές φορές αποτελούν κίνδυνο για τα πουλιά και τα άλλα ζώα που συχνάζουν στις χωματερές. Γιαυτό είναι χρήσιμη και επιβεβλημένη η ανακύκλωσή του.

Η ανακύκλωση του γυαλιού περιλαμβάνει την μεταφορά των άχρηστων μπουκαλιών κ.λ.π. από τους κάδους ανακύκλωσης σε εργοστάσια, όπου στην αρχή διαχωρίζονται ανάλογα με το χρώμα τους, κατόπιν απομακρύνονται οι ετικέτες, τα μεταλλικά πώματα κ.λ.π. και στη συνέχεια αλέθονται. Το θρυμματισμένο γυαλί λιώνει σε ειδικούς κλιβάνους και έτσι μπορεί να ξαναγίνει νέα γυάλινα αντικείμενα. Επίσης θρυμματισμένο γυαλί μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην ασφαλτόστρωση των δρόμων σαν αντιολισθητικό υλικό.

Η ανακύκλωση του γυαλιού, εκτός από τον περιορισμό των σκουπιδιών βοηθάει στην εξοικονόμηση ενέργειας. Έτσι π.χ. ένας τόνος ανακυκλωμένου γυαλιού βοηθάει στην εξοικονόμηση 12 κιλών πετρελαίου.  Σήμερα στην Ελλάδα κάθε χρόνο ανακυκλώνονται περίπου 50.000 τόνοι γυαλιού.

 Τώρα που θα αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε τους κάδους συλλογής γυαλιού πρέπει να προσέχουμε τις παρακάτω οδηγίες:

·          Καλό είναι πριν πετάξουμε τα μπουκάλια, βάζα κ.λ.π. να τα ξεπλένουμε και να αφαιρούμε τα μεταλλικά ή πλαστικά  καπάκια τους.

·          Δεν πετάμε στους κάδους τζάμια, καθρέπτες, σπασμένα πιάτα, πυρέξ ή κεραμικά.

·          Πρέπει να γνωρίζουμε επίσης ότι τα μπουκάλια και τα βάζα μπορούν να χρησιμοποιηθούν πολλές φορές για την αποθήκευση και τη συσκευασία πολλών υγρών και άλλων τροφίμων μας.

Ας ευχηθούμε λοιπόν καλή επιτυχία στην καινούργια προσπάθεια του Δήμου μας, που ξεκίνησε την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος και την ώρα που μας ξαναθυμήθηκαν τα πρόστιμα της Ε.Ε. για τις ανεξέλεγκτες χωματερές. 

Σκέψεις στην Ημέρα Περιβάλλοντος...

Α

σφαλώς πολλοί λίγοι κατάλαβαν ότι χθες γιορτάσαμε ακόμη μια Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, όπως και την περασμένη Κυριακή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος. Δυστυχώς τα οικονομικά προβλήματα που μας ταλαιπωρούν εδώ και μερικά χρόνια δεν αφήνουν περιθώρια στα ΜΜΕ να ασχοληθούν με άλλα θέματα. Όμως και το να γιορτάσουμε απλά μια μέρα το περιβάλλον ή οι καπνιστές να αφήσουν μια μέρα τη βλαβερή συνήθειά τους δεν αλλάζει τίποτε. Το θέμα είναι να συνειδητοποιήσουμε όλοι, μικροί και μεγάλοι, τη σημασία

που έχει για μας να ζούμε μέσα σε ένα καθαρό περιβάλλον, χωρίς ρύπους και χωρίς αλλοιώσεις. Και όχι μόνο να συνειδητοποιήσουμε τι σημαίνει καθαρό περιβάλλον, αλλά όλοι να πάρουμε πρωτοβουλίες και καθένας με τον τρόπο και τη συμπεριφορά  του να βάλει το λιθαράκι του.

Για να μπορέσουμε να προστατέψουμε το φυσικό μας περιβάλλον,  θα πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε τι είναι αυτό που κάνει κακό και ποιες ενέργειές μας μπορούν να το βλάψουν. Πρέπει ακόμη να καταλάβουμε ότι φυσικό και αστικό περιβάλλον ακολουθούν παράλληλη πορεία και αλληλοεπηρεάζονται. Επίσης πρέπει να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν και κάποιες οικολογικές δραστηριότητες, οι οποίες κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορούν αντί να λύσουν, να δημιουργήσουν σοβαρά οικολογικά προβλήματα. Έτσι π.χ. ένα μεγάλο περιβαλλοντικό πρόβλημα είναι η ρύπανση της ατμόσφαιρας από τα καυσαέρια, που εκπέμπονται από την καύση ορυκτών καυσίμων, πράγμα που οδηγεί στο φαινόμενο του θερμοκηπίου καθώς και στην εξάντληση των φυσικών ορυκτών πόρων. Για τη λύση λοιπόν του προβλήματος τα τελευταία χρόνια ανακαλύφθηκαν νέα καύσιμα, όπως π.χ. βιοκαύσιμα και νέες καθαρές πηγές ενέργειας, όπως π.χ. η ηλιακή, η αιολική κ.λ.π. Όμως  εάν τεράστιες γεωργικές εκτάσεις χρησιμοποιούνται είτε για την καλλιέργεια ενεργειακών φυτών ή για την εγκατάσταση ηλιακών φωτοβολταϊκών συστημάτων, τότε μειώνεται δραματικά η γεωργική παραγωγή με συνέπεια την αύξηση της τιμής των αγροτικών προϊόντων, η οποία μπορεί να οδηγήσει φτωχά κράτη ακόμη και σε λιμούς. Επίσης η εγκατάσταση ανεμογεννητριών μέσα σε πυκνά δάση ή σε περιοχές, περάσματα μεταναστευτικών πουλιών σημαίνει κοπή εκατοντάδων δένδρων και θανάτωση χιλιάδων πουλιών, πράγμα που δημιουργεί σοβαρή υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Ακόμη μια οικολογική συνήθεια είναι η ανακύκλωση. Όμως σε ορισμένες περιπτώσεις ανακύκλωσης δημιουργούνται περισσότερα οικολογικά προβλήματα. Όπως π.χ. πολλές φορές η παρασκευή καθαρού ανακυκλωμένου χαρτιού από γραμμένα παλιά χαρτιά χρειάζεται μεγάλες ποσότητες νερού και πολλές χημικές ουσίες, οι οποίες όταν πετιούνται στο περιβάλλον χωρίς βιολογικό καθαρισμό, τότε έχουμε σοβαρότατη ρύπανση, δηλαδή περιβαλλοντικό πρόβλημα πολύ πιο σοβαρό από την κοπή μερικών δένδρων, τα οποία απαιτούνται για την παρασκευή της ίδιας ποσότητας χαρτιού.

Επίσης πρέπει να γνωρίζει όποιος υποστηρίζει ότι προστατεύει το περιβάλλον, ότι η προστασία αυτή δεν μπορεί να είναι μονομερής και αλακάρτ. Έτσι π.χ. δεν είναι οικολόγος και φιλόζωος όποιος κατέχει και συντηρεί κάποιο σκυλάκι και άλλο κατοικίδιο ζώο, όσον καιρό του κάνει κέφι και μετά το πετάει στο δρόμο και  δημιουργείται το θλιβερό φαινόμενο, που έχουμε έντονο και στην πόλη μας, με τα αδέσποτα σκυλιά. Ούτε επίσης ο «φιλόζωος» μπορεί να βρωμίζει τα πάρκα και τους δρόμους με τα περιττώματα του τετράποδού του. Οικολόγος και φιλόζωος σημαίνει να αγαπάς όχι μόνο το σκυλάκι σου, αλλά και την πόλη σου και τους συνδημότες σου και κυρίως τα παιδάκια που παίζουνε στα πάρκα. Ασφαλώς με κανένα τρόπο δεν είναι φιλόζωοι όσοι κρατούν φυλακισμένα σε κλουβιά ερπετά ακόμη και πουλιά τροπικών χωρών. Αυτό το χόμπι δεν είναι απλά αντιοικολογικό, είναι και παράνομο.

Και μια και γιορτάσαμε πριν μια βδομάδα την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε και σε πολλούς «οικολόγους», οι οποίοι δεν μπορούν να ξεφύγουν από αυτή τη βλαβερή συνήθεια. Οι κακόμοιροι καπνιστές είναι ασθενείς, δέσμιοι της εξάρτησής τους και κάνουν κακό όχι μόνο στον εαυτό τους, αλλά και στο περιβάλλον τους, διότι το παθητικό κάπνισμα δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα υγείας σε παιδιά και σε ανθρώπους, οι οποίοι δεν φταίνε σε τίποτε. Δυστυχώς η πολιτεία μας για μια ακόμη φορά δεν κατάφερε να επιβάλει τους νόμους της. Έτσι ο περίφημος νόμος κατά του καπνίσματος πάει περίπατο. Είναι προς τιμή πολλών καταστηματαρχών της πόλης μας, οι οποίοι τηρούν τον νόμο και έτσι μας προσφέρουν ένα όμορφο και υγιεινό περιβάλλον στις εξόδους μας και στις φιλικές μας συναντήσεις.

Έτσι λοιπόν πέρασε και η φετινή Ημέρα Περιβάλλοντος. Ας ελπίσουμε ότι του χρόνου τα πράγματα θα είναι καλύτερα…