Βότανα του Βερμίου: 11. Μούσκαρι

Μπορεί με τις πολλές βροχές και τις ακραίες μεταβολές της θερμοκρασίας ο καιρός ακόμη να μην έστρωσε, όμως μια βόλτα στην ύπαιθρο θα μας πείσει ότι η άνοιξη ήρθε σε όλο το μεγαλείο της. Στα χωράφια, στα λιβάδια και στο βουνό μας η βλάστηση πραγματικά οργιάζει. Τα δένδρα ήδη πρασίνισαν και η γη σκεπάστηκε με το πολύχρωμο χαλί της. Εκατοντάδες αγριολούλουδα, βότανα και

άλλα αγριόχορτα δημιουργούν μια παραδεισένια ατμόσφαιρα. Ανάμεσα στα όμορφα αγριολούλουδα ξεχωρίζει αυτή την εποχή το Μούσκαρι, το σταφυλάκι του κούκου, όπως συνηθίζουμε να το λέμε. Θα το συναντήσουμε στους πρόποδες του βουνού μας και στα χωράφια. Έχει ιδιαίτερη προτίμηση να φυτρώνει γύρω από τις ρίζες του αμπελιού, δημιουργώντας ένα μπλε στρώμα.

Το Mούσκαρi (Μuscari) λοιπόν είναι ένα αγριολούλουδο που ανήκει στην οικογένεια των Λιλιείδων (Liliaceae). Στη χώρα μας θα το συναντήσουμε με τα ονόματα σταφυλοϋάκινθος, αμυλοϋάκινθος, Μούσκαρι το παραμελημένο, Μούσκαρι το εύκομον,  Μούσκαρι το βοτρυανθές ή βορβός ή βολβός ή του κούκου το ψωμί ή το σταφύλι του κούκου ή καλογριά ή αγριοκρίνος.

Το συναντούμε σε περισσότερα από 45 είδη στις ευρωπαϊκές χώρες που βρέχονται από τον Ατλαντικό και τη Μεσόγειο καθώς και στη Μέση Ανατολή. Στη χώρα μας συναντούμε γύρω στα 15  - 17 είδη. Περισσότερο φυτρώνει σε χαμηλά υψόμετρα και μάλιστα σε ασβεστολιθικά, αλκαλικά και ελαφρά όξινα εδάφη. Πολλαπλασιάζεται πολύ γρήγορα. Φυτρώνει από μικρό βολβό και έχει ύψος περίπου 25 εκατοστά. Τα φύλλα του βγαίνουν από το έδαφος και είναι λεπτά, γραμμωειδή και τα άνθη του μοιάζουν με μικρές καμπανούλες έχουν συνήθως μπλε χρώμα (υπάρχουν και μωβ), με άσπρο οδοντωτό τελείωμα και εμφανίζονται πολλά μαζί στην άκρη  μίσχου σε ταξιανθία βότρυ Είναι πολυετές φυτό. Το όνομά του το πήρε από το λατινικό musk ή το ελληνικό «μόσχος», γιατί το απόγευμα αναδύει ένα λεπτό άρωμα που μοιάζει με το άρωμα του αμύλου.

Είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα. Μάλιστα υπάρχει και ένας μύθος, που λέει ότι ξεπήδησε από το αίμα δράκου. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι το καλλιεργούσαν και χρησιμοποιούσαν κυρίως τους βολβούς για τις σαλάτες τους, σαν διακοσμητικό αλλά και σαν θεραπευτικό βότανο. Περιέχει πολλές χρήσιμες ουσίες, όπως φώσφορο, ασβέστιο και υδατάνθρακες και έχει τονωτικές και διουρητικές ιδιότητες. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας (Κρήτη, Επτάνησα κ.λ.π.) ορισμένα είδη  χρησιμοποιούνται και σήμερα για τις νηστίσιμες σαλάτες, κυρίως οι βολβοί και τα άνθη. Χρειάζεται όμως ιδιαίτερη προσοχή, διότι υπάρχουν και είδη δηλητηριώδη.

Το Μούσκαρι παράγει άφθονο νέκταρ και θεωρείται μελισσοκομικό φυτό. Επίσης καλλιεργείται σαν διακοσμητικό φυτό σε κήπους και παρτέρια, όπως οι υάκινθοι.

Αυτά λοιπόν τα μικρά μπλε σταφυλάκια, που τα πατάμε και τα προσπερνάμε χωρίς να τα δώσουμε σημασία και μάλιστα πολλοί αγρότες τα καίνε με τα δηλητήρια και τα επικίνδυνα ζιζανιοκτόνα, έχουν κι αυτά τη δικιά τους ιστορία και είναι ιδιαίτερα χρήσιμα στον άνθρωπο, στις μέλισσες και γενικά στη φύση μας.