Βότανα του Βερμίου: 28. Μπελαντόνα

Το Βέρμιο, το  βουνό μας, είναι γνωστό για τις ομορφιές του ήδη από την αρχαιότητα. Μάλιστα οι πρόγονοί μας έπλασαν και μύθους γύρω από αυτό. Έτσι εδώ τοποθετούσαν τους περίφημους κήπους του Μίδα με τα εκατόφυλλα τριαντάφυλλα, εδώ επίσης είχε τις περιπέτειές του ο Διόνυσος με τους

Σιληνούς και στις πολλές πηγές έβρισκαν καταφύγιο οι Δρυάδες και οι Νύμφες. Εδώ λοιπόν πριν μερικά χρόνια σε μια βόλτα κοντά στο χιονοδρομικό μας κέντρο αναπάντεχα συναντήσαμε ένα περίφημο βότανο που είναι στενά συνδεδεμένο με πολλούς μύθους, θρύλους και παραδόσεις, τη μπελαντόνα.

Το όνομα «Μπελαντόνα» είναι ιταλικό και μεταφράζεται στα ελληνικά ως η «ωραία κυρία», διότι μια από τις ιδιότητες του φυτού είναι να διαστέλλει την κόρη των ματιών και έτσι οι κυρίες που τη χρησιμοποιούσαν «ομόρφαιναν». Το ελληνικό όνομα Άτροπος προέρχεται από τη μοίρα Άτροπο, που σύμφωνα με το μύθο  κόβει το νήμα της ζωής των ανθρώπων. Το φυτό πήρε αυτό το όνομα, διότι περιέχει ισχυρό δηλητήριο, που οδηγεί στο θάνατο. Σήμερα το επιστημονικό της όνομα συνδυάζει και τα δύο παραπάνω ονόματα, είναι το Άτροπος η μπελλαντόνα (Atropa bellandona) και ανήκει στην οικογένεια Σολανίδες (Solanaceae). Στη χώρα μας θα τη συναντήσουμε στη Βόρεια Ελλάδα. Επίσης φυτρώνει στα δάση της Ευρώπης, της Ασίας και στη Βόρεια Αφρική. Συναντάται σε 4 είδη..

Πρόκειται για ένα σπάνιο ποώδες πολυετές δηλητηριώδες φυτό. Θα το συναντήσουμε γύρω και μέσα σε δάση, προτιμάει σκιερά και ασβεστούχα εδάφη. Έχει σκληρή ρίζα και ο βλαστός του φθάνει σε ύψος το ενάμιση μέτρο. Έχει κλαδιά, απ’ όπου βγαίνουν με μικρούς μίσχους τα μυτερά ωοειδή σκουροπράσινα φύλλα του που μάλιστα φέρουν τρίχωμα, έχουν μια κολλώδη ουσία και μυρίζουν άσχημα.. Τα άνθη του βγαίνουν από τις μασχάλες των φύλλων και μοιάζουν με κύπελλα ή καμπανούλες, είναι αρκετά μεγάλα με χρώμα σκούρο μωβ, βιολετί ή καφέ. Φέρουν 5 στήμονες και ανθίζουν το καλοκαίρι. Οι καρποί του μοιάζουν με μαύρα γυαλιστερά κερασάκια, περιέχουν πολλούς σπόρους και βγάζουν ένα κόκκινο χυμό.

Όπως γράφουμε και παραπάνω η μπελαντόνα είναι δηλητηριώδες φυτό, γιαυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι μόνο να τη βλέπουμε, να τη θαυμάζουμε και να τη φωτογραφίζουμε. Όμως χρησιμοποιείται στην ιατρική λόγω των πολλών φαρμακευτικών ουσιών που περιέχει, όπως αλκαλοειδή (άτροπο, σκοπολαμίνη, ινουλίνη, ασπαραγίνη, υοσκυαμίνη), χλωροφύλλη, κυτταρίνη κ.λ.π. Χρησιμοποιούνται συνήθως τα φύλλα και οι ρίζες του που έχουν ηρεμιστικές, αντισπασμωδικές, ναρκωτικές και αντιεφυδρωτικές ιδιότητες, βοηθούν στην αντιμετώπιση της ναυτίας και της επιληψίας.. Με επεξεργασία της ρίζας παρασκευάζονται φάρμακα κατά της νόσου του Πάρκινσον. Ακόμη χρησιμοποιείται εξωτερικά σαν παυσίπονο, αναλγητικό και αντινευραλγικό, καθώς και για παθήσεις των ματιών. Τα ξηραμένα φύλλα σε μορφή σκόνης βοηθούν στη θεραπεία του άσθματος. Σαν ρόφημα βοηθάει στη θεραπεία του κοκκύτη, καταπραΰνει  στομαχικούς πόνους, πόνους του συκωτιού, θεραπεύει αιμορροΐδες, ραγάδες κ.λ.π.. Από την μπελαντόνα παρασκευάζονται φάρμακα για τη θεραπεία στομαχικών ελκών, κωλικών των νεφρών και του ήπατος, για τη δυσκοιλιότητα, την εγκεφαλίτιδα κ.λ.π. Οι καρποί του είναι ισχυρότατο δηλητήριο και ορισμένες φορές χρησιμοποιούνται στην παρασκευή βαφών για κεραμικά κ.λ.π. Εκτός από φάρμακο η μπελαντόνα χρησιμοποιείται και σαν παρασιτοκτόνο.

Οι θεραπευτικές ιδιότητες της μπελαντόνα ήταν γνωστές ήδη από την αρχαιότητα. Τη χρησιμοποιούσαν οι μεγάλοι  γιατροί στην Ελλάδα καθώς και στη Βαβυλωνία και Μεσοποταμία. Σήμερα καλλιεργείται σε πολλές χώρες τη Ευρώπης (Γαλλία, Βρετανία, Ρωσία, Βουλγαρία) καθώς και στις Η.Π.Α.