Βότανα του Βερμίου: 19. Φλαμουριά

Τις μέρες αυτές, αρχές του Ιούνη, λίγο μετά τη γιορτή της Παγκόσμιας ημέρας περιβάλλοντος, ολόκληρη η Νάουσα μοσχοβολάει από τις ανθισμένες φλαμουριές που στολίζουν όμορφα την πλατεία, το πάρκο, τους δρόμους και τις αυλές των σπιτιών. Σε λίγες μέρες θα ανθίσουν και στο δασάκι του Αι Νικόλα, απ’ όπου, μέσα στο καθαρό περιβάλλον, θα προμηθευτούμε τα άνθη τους για

το χειμωνιάτικο ρόφημά μας. 

Η φλαμουριά είναι γνωστή και σαν φιλύρα, φιλουριά, λίπα, φέρει το επιστημονικό όνομα Τίλια η πλατύφυλλη (Tilia platyphylla) και ανήκει στην οικογένεια Τιλιίδες ( Tiliaceae). Είναι φυλλοβόλο δέντρο με στρογγυλή μορφή και με ύψος μέχρι 40 μέτρα. Τα πυκνά φύλλα του έχουν χρώμα σκούρο πράσινο στο επάνω μέρος και πιο ανοικτόχρωμα στο κάτω, με σχήμα καρδιάς, είναι πριονωτά στην περιφέρεια και μυτερά στην άκρη. Τα άνθη του σαν μπουκέτα βγαίνουν από κοινό μακρύ μίσχο στις μασχάλες των φύλλων, έχουν χρώμα πρασινοκίτρινο, πέντε πέταλα και πέντε σέπαλα και πολλούς στήμονες. Συνοδεύονται και από ένα μακρύ λευκοκίτρινο βράκτειο. Ο καρπός τους είναι σφαιρικός με σκληρό κέλυφος, σαν καρύδι και περιέχει 1 - 3 σπόρους. Τη συναντούμε σε πολλά μέρη της χώρας μας και κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Επίσης πολλά είδη φλαμουριάς συναντώνται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ασίας και της Βόρειας Αμερικής.

Η φλαμουριά είναι ένα από τα πιο γνωστά φαρμακευτικά δέντρα. Την αναφέρουν στα έργα τους ακόμη και οι αρχαίοι βοτανολόγοι, όπως ο Θεόφραστος. Χρησιμοποιούνται κυρίως τα άνθη της, που περιέχουν αιθέρια έλαια και άλλες πολύτιμες χημικές ουσίες, όπως φαρνεζόλη, τιλιοσίνη, σαπωνίνες, τανίνες, μαγνήσιο κ.λ.π. . Χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ροφήματος, που ονομάζεται τίλιο και έχει ιδιότητες που κάνουν καλό στο βήχα, το κρυολόγημα, την αϋπνία, το βρογχικό άσθμα, είναι εφιδρωτικό και βοηθάει στην αντιμετώπιση του πυρετού, των πονοκεφάλων της δυσπεψίας, της υπέρτασης, της αρτηριοσκλήρυνσης, στον καθαρισμό του αίματος, τους εμετούς κ.λ.π. Πολλές φορές συνδυάζεται με μελισσόχορτο, σαμπούκο, χαμομήλι και μέλι. Ακόμη χρησιμοποιείται για εξωτερική χρήση για τα εγκαύματα, τις αιμορροΐδες και για το πλύσιμο των μαλλιών, που τα δίνει χαρακτηριστική λάμψη. Ο φλοιός της φλαμουριάς χρησιμοποιείται σαν διουρητικό, για τις πέτρες των νεφρών, της ποδάγρας, ακόμη και για παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος.

Το ξύλο της φλαμουριάς είναι μαλακό, σκαλίζεται εύκολα και χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία και στην κατασκευή μουσικών οργάνων. Τα φύλλα της χρησιμοποιούνται στην κτηνοτροφία. Από τα άνθη της φλαμουριάς παράγεται εκλεκτής ποιότητας μέλι. Υπάρχουν όμως και ορισμένα είδη που τα άνθη τους έχουν τοξικές ιδιότητες για τις μέλισσες. Ένα έντομο που αγαπάει τη φλαμουριά είναι και η ψείρα. Έτσι το καλοκαίρι αυτό το πανέμορφο δένδρο μπορεί να μετατραπεί κυριολεκτικά σε βάσανο για τους περίοικους, γεμίζοντας το δρόμο με μια μελιτώδη ουσία.

Ας απολαύσουμε λοιπόν αυτό το υπέροχο δένδρο. Μια βόλτα στην «παραλία», έξω από το  πάρκο μας, κάτω από τις φλαμουριές, θα μας ξεκουράσει και θα μας ηρεμίσει.