Βιοποικιλότητα

Bρισκόμαστε στον τρίτο μήνα της άνοιξης. Μπορεί ο καιρός με τις πολλές βροχές και τις σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες να θυμίζουν λίγο φθινόπωρο, όμως τα καταπράσινα βουνά και λιβάδια μας με τα ανθισμένα δένδρα και ευωδιαστά αγριολούλουδα δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την πιο όμορφη εποχή του χρόνου. Την εποχή αυτή λοιπόν του οργασμού της φύσης διάλεξε και ο Ο.Η.Ε. για να θεσπίσει πολλές παγκόσμιες ημέρες σχετικές με το περιβάλλον. Έτσι στις 12 και 13 Μαΐου γιορτάσαμε την παγκόσμια ημέρα των μεταναστευτικών πουλιών και την περασμένη Τρίτη την ημέρα της βιοποικιλότητας.

Πέρασαν περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια από την εμφάνιση της γης και περίπου 3,8 δισεκατομμύρια από τότε που εμφανίστηκαν οι πρώτες απλές μορφές ζωής. Με την πάροδο των χρόνων και με τη βοήθεια της εξέλιξης εμφανίστηκαν στον πλανήτη μας εκατομμύρια είδη οργανισμών. Μάλιστα ορισμένα από αυτά εξαφανίστηκαν, όπως π.χ. οι δεινόσαυροι, ενώ άλλοι οργανισμοί συνεχίζουν να αλλάζουν χαρακτηριστικά προσαρμοζόμενοι στο περιβάλλον τους. Σήμερα λοιπόν υπάρχει αυτή η μεγάλη ποικιλία οργανισμών, από μικροσκοπικούς ιούς και βακτήρια μέχρι τεράστια δένδρα και ζώα. Μόνο μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό ζουν γύρω στα 100.000 δισεκατομμύρια βακτήρια. Στη φύση υπάρχουν 250.000 είδη ανθοφόρων φυτών, 40.000 είδη σπονδυλωτών ψαριών, 3.000 είδη αμφίβιων, 6.000 είδη ερπετών, 8.600 είδη πουλιών, 4.000 είδη θηλαστικών. Τα πρωτεία κατέχουν τα ανθεκτικά έντομα. Αποτελούν τα τρία τέταρτα των ζωικών ειδών του πλανήτη. Μέχρι τώρα αναγνωρίστηκαν περίπου 800.000 είδη και κάθε χρόνο προστίθενται περίπου 10.000 νέα είδη. Αυτή η τεράστια ποικιλία οργανισμών δεν είναι τυχαία. Το κάθε μικρόβιο, ο κάθε μύκητας, το κάθε φυτό ή ζώο παίζει το σπουδαίο ρόλο του. Όλοι οι οργανισμοί αποτελούν κρίκους της παγκόσμιας τροφικής αλυσίδας, στην οποία στηρίζεται η φυσική ισορροπία. Όταν κάποιος οργανισμός εξαφανιστεί ή ελαττωθεί ο πληθυσμός του, σπάει η τροφική αλυσίδα και έχουμε συνέπειες τόσο στους προηγούμενους, όσο και στους επόμενους κρίκους. Έτσι π.χ. τα πολλά ποντίκια και φίδια που εμφανίζονται σε ορισμένες αγροτικές περιοχές μπορεί να οφείλονται στην εξαφάνιση των αρπακτικών, η εμφάνιση αρκούδων και λύκων στα χωριά οφείλεται στην έλλειψη τροφής στα δάση. Η διατάραξη της βιοποικιλότητας και γενικά της φυσικής ισορροπίας οφείλεται στις ανθρώπινες παρεμβάσεις. Οι αποξηράνσεις των υγροτόπων, οι πυρκαγιές των δασών, τα ζιζανιοκτόνα και τα φυτοφάρμακα έχουν δραματικές συνέπειες στη φύση, τις οποίες τελικά πληρώνει ο ίδιος ο άνθρωπος. Έτσι π.χ. τα πολλά ζιζανιοκτόνα καταστρέφουν τη χρήσιμη μικροχλωρίδα, κάνουν άγονο το έδαφος και ο αγρότης αναγκάζεται να αγοράζει και να χρησιμοποιεί λιπάσματα. Κατόπιν αυτά τα λιπάσματα με τη βροχή οδηγούνται στα λίμνες, εκεί βοηθούν στην υπέρμετρη ανάπτυξη των υδρόβιων φυτών και βακτηρίων, με συνέπεια τον ευτροφισμό, ο οποίος οδηγεί στο θάνατο ψάρια και άλλους ζωικούς οργανισμούς, λόγω έλλειψης οξυγόνου. Επίσης είναι άγνωστες οι συνέπειες που θα προκύψουν από τη χρήση των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, διότι μπορεί ένας τέτοιος οργανισμός, σαν πιο ανθεκτικός, να πολλαπλασιαστεί σε βάρος άλλων πιο ασθενών αλλά χρήσιμων οργανισμών. Η φύση διαθέτει τους μηχανισμούς ελέγχου της φυσικής ισορροπίας. Όταν λόγω φυσικών αιτίων έχουμε μια διατάραξη της φυσικής ισορροπίας σε ένα οικοσύστημα, μπορεί η φύση να ξαναφέρει την ισορροπία. Έτσι π.χ. μια επιδρομή ακρίδων σε ένα λιβάδι μπορεί πρόσκαιρα να προκαλέσει αύξηση στον πληθυσμό των εντόμων και να ελαττώσει τη φυτική κάλυψη, όμως αμέσως εμφανίζεται αύξηση των πουλιών, τα οποία τρώνε τις ακρίδες και έτσι επανέρχεται η ισορροπία. Η φύση μπορεί να επαναφέρει την ισορροπία και μετά από τις απλές ανθρώπινες επεμβάσεις. Έτσι μπορεί οι φίλοι μας να προσπαθούν να εξαφανίσουν τους κισσούς από τα δάση μας, όμως σε λίγες μέρες αυτοί ξαναφυτρώνουν, διότι έτσι έμαθαν εδώ και εκατομμύρια χρόνια να συμβιώνουν αρμονικά με τα πλατάνια και τα άλλα δασικά δένδρα. Δυστυχώς όμως η φύση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει χημικές ουσίες και άλλες ανθρώπινες επεμβάσεις. Για να μην έχουμε λοιπόν «σιωπηλή άνοιξη» χωρίς πουλιά, έντομα και γενικά ποικιλία οργανισμών, θα πρέπει να αφήσουμε τη φύση ήσυχη, όπως ξέρει να ζει τα 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια της. Έτσι θα εξακολουθούμε να ζούμε και ‘μεις τις ομορφιές της άνοιξης και όλων των εποχών.