Η Δύναμη του Νερού

Σ

υνεχίζουμε το αφιέρωμά μας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με την υδραυλική ενέργεια. Την ενέργεια του νερού, ενός από τα πλέον πολύτιμα αγαθά του πλανήτη μας, το οποίο είναι απαραίτητο όχι μόνο για τη διατήρηση της ζωής, αλλά και για τη διαμόρφωση του κλίματος και μπορεί κάτω από κατάλληλες προϋποθέσεις και συνθήκες να παρέχει σημαντικά ποσά καθαρής ενέργειας.

Ο άνθρωπος γνώριζε από την αρχαιότητα τη δύναμη και γενικά τη μεγάλη αξία του νερού, γι αυτό και το θεοποίησε. Στην αρχαία ελληνική μυθολογία ο Ποσειδώνας ήταν ένας από τους μεγαλύτερους και σπουδαιότερους θεούς του Ολύμπου, μάλιστα για χάρη του έγιναν πολλές μάχες ανάμεσα σε θεούς και ημίθεους. Επίσης ο «δικός μας» θεός Όλγανος, οι νύμφες και οι νηριήδες ζούσαν στα ποτάμια.

Όλοι γνωρίζουμε τους νερόμυλους, που χρησιμοποιούνταν πριν μερικές δεκαετίες για το άλεσμα του σιταριού και άλλων δημητριακών. Επίσης με τη δύναμη του νερού λειτουργούσαν τα μπατάνια και οι ντριστρέλες, όπου οι νοικοκυρές έπλεναν τα υφαντά και τις φλοκάτες τους, καθώς και τα νεροπρίονα με τα οποία έκοβαν τα ξύλα στα δάση.

Στον τόπο μας, στη Νάουσα, κατά μήκος της Αράπιτσας λειτουργούσαν αρκετές δεκάδες νερόμυλοι, μπατάνια και ντριστρέλες. Στη Νάουσα επίσης η μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη του προηγούμενου αιώνα στηρίχθηκε στην υδροηλεκτρική ενέργεια. Τα περισσότερα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας ήταν εγκατεστημένα στις όχθες του ποταμού για να χρησιμοποιούν τη δύναμη του νερού της Αράπιτσας.

Η υδροηλεκτρική ενέργεια βασίζεται στη δύναμη που έχει το νερό όταν κατεβαίνει από μεγάλο ύψος. Μετατρέπεται η δυναμική του ενέργεια σε κινητική και μπορεί να γυρίσει υδροστροβίλους, οι οποίοι με τη σειρά τους στρέφουν γεννήτριες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.

Στη χώρα μας μπορεί να μην έχουμε μεγάλα ποτάμια, όμως όλα σχεδόν  κατεβαίνουν από μεγάλα υψόμετρα και έτσι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή φραγμάτων και υδροηλεκτρικών σταθμών. Τα μεγάλα υδροηλεκτρικά εργοστάσια της χώρας μας βρίσκονται ασφαλώς στους μεγαλύτερους ποταμούς, όπως ο Αχελώος (Καστράκι, Κρεμαστά), ο Αλιάκμονας (Πολύφυτο, Σφηκιά, Ασώματα), ο Νέστος κ.λ.π. Σήμερα η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα με τη χρήση υδραυλικής ενέργειας ανέρχεται στο 9% περίπου.

Τα μειονεκτήματα των υδροηλεκτρικών εργοστασίων είναι:

1.                            Η δέσμευση μεγάλων εκτάσεων για την κατασκευή τεχνητών λιμνών, φραγμάτων κ.λ.π. Οι εκτάσεις αυτές θα μπορούσαν να δοθούν στην καλλιέργεια.

2.                            Η διατάραξη του τοπικού κλίματος λόγω τη συγκέντρωσης μεγάλης ποσότητας νερού σε μια περιοχή.

3.                            Η ενίσχυση της τοπικής σεισμικότητας. Ορισμένες φορές το βάρος του νερού μιας τεχνητής λίμνης μπορεί να ενεργοποιήσει κάποιο υποκείμενο ρήγμα και να έχουμε τοπικό σεισμό.

4.                            Ορισμένες φορές η διακοπή της ροής ενός ποταμού, εξαιτίας των φραγμάτων, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη χλωρίδα και την πανίδα κατά μήκος του.

5.                            Τα νερά των τεχνητών λιμνών θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την άρδευση των χωραφιών. Για το λόγο αυτό, για να μην σπαταλιέται νερό,  στη χώρα μας τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια λειτουργούν μόνο σε μεγάλη ανάγκη.

Μερικές φορές ορισμένες τεχνητές λίμνες μπορούν να μετατραπούν σε όμορφος υγρότοπους. Έτσι π.χ. η λίμνη  Κερκίνη, η οποία συγκεντρώνει τα νερά του Στρυμόνα, έχει μετατραπεί σε έναν από τους 11 σπουδαιότερους ελληνικούς υγροτόπους, διεθνούς σημασίας, συγκεντρώνοντας κάθε χρόνο εκατοντάδες είδη μεταναστευτικών και ντόπιων πτηνών, αμφίβιων, ερπετών  και θηλαστικών. Επίσης πολλές τεχνητές λίμνες μπορούν να αξιοποιηθούν και τουριστικά.

Εκτός από τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια των ποταμών μπορεί να αξιοποιηθεί και η ενέργεια των κυμάτων, κυρίως στις παραλίες των ωκεανών, όπου οι παλίρροιες έχουν  μεγάλη δύναμη.