Βότανα του Βερμίου: 70. Λίλιο

Υ

πάρχουν κάποια αγριολούλουδα που φυτρώνουν στο βουνό μας, τα οποία πραγματικά ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα, κυρίως για την ομορφιά τους. Πριν λίγες βδομάδες γράψαμε για τις παιώνιες, ενώ αυτή την εποχή είναι στις δόξες τους τα κρινάκια, που θα τα συναντήσουμε σε υψόμετρο περίπου 900 μέτρων. Το ξεχωριστό κόκκινο κρινάκι, το Λίλιο το χαλκηδονικό, το συναντήσαμε στο δρόμο για τα 3 Πηγάδια, καθώς και κοντά στον καταρράκτη της Μεταμόρφωσης, απ’ όπου είναι και η φωτογραφία. 

Το Λίλιο λοιπόν ανήκει στην οικογένεια των Λιλιίδων (Liliaceae) και συναντάται σε περίπου 80 είδη. Στην Ελλάδα έχουμε 5 – 6 είδη. Τα πιο γνωστά από αυτά που έχουμε στο βουνό μας είναι το Λίλιο το χαλκηδονικό (Lilium chalcedonicum) με το έντονα κόκκινα άνθη του και το Λίλιο το μάρταγον (Lilium martagon) με τα πιο σκούρα άνθη, τα οποία μάλιστα έχουν σκουροκόκκινα στίγματα και μυρίζει άσχημα. Είναι γνωστά και με τα ονόματα κρίνοι, λείρια κ.λ.π. Ο άσπρος κρίνος (Lilium candidum) είναι γνωστός και σαν το κρινάκι της Παναγιάς ή Παρθενικός κρίνος, ενώ το δικό μας Λίλιο το χαλκηδονικό είναι γνωστό σαν κόκκινος κρίνος, φαναράκι  και  τουρκοπούλα.

Το Λίλιο είναι πολυετές φυτό, έχει ρίζες βολβούς, όπως το κρεμμύδι, βλαστό ψηλό από 50 μέχρι 100 εκατοστά, πολλά φύλλα πράσινα γυαλιστερά και λογχοειδή που σχεδόν καλύπτουν τον βλαστό. Το Λίλιο το χαλκηδονικό έχει άνθη κόκκινα με διάμετρο περίπου 5 εκατοστά, που βγαίνουν στην κορυφή του βλαστού από ένα μέχρι 6. Είναι γυρισμένα προς τα κάτω και τα 6 πέταλα στρέφονται προς τα πίσω. Έχουν έντονο άρωμα. Ανθίζει τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Ο καρπός είναι κάψα με πολλούς σπόρους. Το είδος αυτό φυτρώνει μόνο στην Ελλάδα (είναι ενδημικό), στα δάση της Πίνδου, την Πελοπόννησο και στη Βόρεια Ελλάδα. Πήρε το όνομα του από το Θεσσαλικό βουνό Χαλκηδόνιο.

Δεν γνωρίζουμε τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, όμως είναι ένα αγριολούλουδο γνωστό από την αρχαιότητα. Το βλέπουμε σε πολλές τοιχογραφίες της Μινωικής περιόδου (Κνωσός, Σαντορίνη), αναφέρεται στην Ιλιάδα, καθώς και από τον Θεόφραστο με το όνομα «Κρίνον το πορφυρούν» και από τον Διοσκουρίδη σαν «Βασιλικόν κρίνον». Μερικά είδη χρησιμοποιούνται για την παρασκευή αιθέριων ελαίων και οι βολβοί του τρώγονται. 

Τα διάφορα είδη Lilium καλλιεργούνται σαν καλλωπιστικά φυτά, πωλούνται στα ανθοπωλεία και στολίζουν κήπους και πάρκα. Συνήθως πολλαπλασιάζεται με βολβούς, οι οποίοι φυτεύονται αρχές φθινοπώρου. Προτιμάει αργιλοπυριτικά εδάφη.