Πέμπτη 25 Σεπτεμβρίου 2014

Βότανα του Βερμίου: 59. Καστανιά

Πέρασε μια βδομάδα που μπήκαμε στο φθινόπωρο. Βέβαια οι βροχές του τελευταίου δεκαπενθήμερου μας έφεραν το φθινόπωρο αρκετά νωρίτερα. Είναι μια εποχή, που στην περιοχή μας είναι συνδεδεμένη με τον τρύγο, τα κρασιά, τα ρακοκάζανα και τα κάστανα. Στο βουνό μας έχουμε
μεγάλες εκτάσεις με άγριες καστανιές. Επίσης πολλοί αγρότες καλλιεργούν στα ορεινά χωράφια τους την καστανιά, η οποία, όταν οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές, μπορεί να τους αποφέρει αρκετά καλά έσοδα.
Η καστανιά λοιπόν είναι ένα αιωνόβιο  φυλλοβόλα δένδρο. Στη Βοτανική είναι γνωστό με το όνομα Καστανέα η εδώδιμος (Castanea sativa). Ανήκει στην οικογένεια Φηγίδες (Fagaceae) και συναντάται σε περίπου 10 είδη στην Ευρώπη, την Ασία, την Αμερική και γενικά στη Βόρεια εύκρατη ζώνη, σε σχετικά μέσα υψόμετρα (περίπου 300 – 500 μέτρα).
Το ύψος της καστανιάς μπορεί να φθάσει τα 30 μέτρα. Τα φύλλα της είναι λογχοειδή με οδοντωτή περιφέρεια. Έχει αρσενικά και θηλυκά άνθη. Τα αρσενικά κρέμονται σαν μικρά κομπολόγια και τα θηλυκά είναι οι γνωστές αγκαθωτές «ζιούνες». Ανθίζει αρχές καλοκαιριού. Οι καρποί της καστανιάς, τα κάστανα, βρίσκονται ανά δύο ή τρία μέσα στο αγκαθωτό περίβλημα, το οποίο όταν ωριμάζουν σκάζει και πέφτουν οι καρποί.
Η καστανιά ζει πολλά χρόνια, ακόμη και 1000, όμως αντιμετωπίζει πολλές ασθένειες. Πριν δυο χρόνια μας επισκέφθηκε ο καθηγητής κ. Στέφανος Διαμαντής, ο οποίος  μας μίλησε για τις αρρώστιες της και κυρίως για τον καινούργιο μύκητα, που δημιουργεί το «έλκος της καστανιάς» και  πολλές φορές οδηγεί το δένδρο ακόμη και στο θάνατο.
Οι καρποί της καστανιάς περιέχουν πολλές θρεπτικές ουσίες, όπως άμυλο, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη. Ακόμη έχουν πολλές βιταμίνες, όπως τη C και τις Β1, Β2,  φυτικές ίνες κ.λ.π.. Τα κάστανα εκτός από τα γνωστά μας  βραστά και ψητά, χρησιμοποιούνται πολύ και στη ζαχαροπλαστική, γίνονται ακόμη και αλεύρι. Επίσης είναι πολύ θρεπτικό το μέλι που παράγεται από τις μέλισσες, οι οποίες τρέφονται με τη γύρη των λουλουδιών της καστανιάς.  Τα φύλλα και τα αρσενικά άνθη της καστανιάς έχουν επίσης πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες. Επίσης το ξύλο της θεωρείται από τα καλύτερα για την κατασκευή επίπλων, βαρελιών, δαπέδων κ.λ.π. Ακόμη και το χώμα που δημιουργείται από την αποσάθρωση φύλλων, καρπών  και βλαστών της καστανιάς, το γνωστό μας καστανόχωμα, χρησιμοποιείται σαν άριστο φυσικό λίπασμα των φυτών.
Η καστανιά είναι ένα από τα αρχαιότερα φυτά. Ζει εδώ και εκατομμύρια χρόνια, γιαυτό βρίσκουμε πολλά απολιθώματά της μέσα σε ιζηματογενή πετρώματα. Ακόμη και στον τραβερτίνη, τη γνωστή μας «πουρόπετρα», που κυριαρχεί στη Νάουσα, θα δούμε συχνά αποτυπώματα φύλλων καστανιάς, η οποία έζησε στα μέρη μας πριν αρκετές χιλιάδες χρόνια.  Επίσης είναι γνωστή από την αρχαιότητα και αναφέρεται σε πολλά συγγράμματα των αρχαίων βοτανολόγων Θεόφραστου και Διοσκουρίδη.




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Βότανα του Βερμίου: 108. Όνοσμα

Μ πορεί στη σχετική με τα βότανα της Ελλάδας βιβλιογραφία να αναφέρεται σαν φυτό της Στερεάς και Νότιας Ελλάδας, όμως, ό...