Βότανα του Βερμίου: 49. Θυμάρι

Μπορεί οι πολλές βροχές να μας χάλασαν λίγο τα πασχαλινά μας προγράμματα, μπορεί να έβαλαν σε περισσότερους κόπους τους αγρότες μας, όμως βοήθησαν να πρασινίσει για τα καλά το βουνό και

γενικά η φύση μας. Κάνοντας μια βόλτα στο Βέρμιο και στον κάμπο μας απολαμβάνουμε τον καθαρό αέρα, τα υπέροχα τοπία, τα πανέμορφα αγριολούλουδα με τις θεσπέσιες μυρουδιές τους. Μάλιστα σχετικά νωρίς άνθισε και το θυμάρι και η μυρουδιά του κοντά στις πηγές του Αι Νικόλα, στο δρόμο προς το Ροδοχώρι και σε πολλά ακόμη σημεία του βουνού μας στην κυριολεξία «σπάει» τις μύτες.

Το θυμάρι λοιπόν είναι ένα μικρό ποώδες φυτό γνωστό με το επιστημονικό όνομα Θύμος ο κοινός (Thymus vulgaris) και ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae). Είναι γνωστό και με τα ονόματα θρούμπι, σμάρι κ.λ.π. Υπάρχουν ακόμη πολλά είδη θυμαριού που διαφέρουν στο μέγεθος, στο σχήμα των φύλλων και των λουλουδιών και κυρίως στην οσμή. Περισσότερο μυρίζουν αυτά που φυτρώνουν σε ξηρά κλίματα. Διότι ακόμη και στις Βόρειες ευρωπαϊκές χώρες θα συναντήσουμε θυμάρι, όμως η μυρουδιά του δεν έχει καμιά σχέση με το δικό μας.

Το θυμάρι λοιπόν φυτρώνει σε ξηρά και πετρώδη εδάφη. Το ύψος του μπορεί να φθάσει στα 15 εκατοστά. Έχει απλό βλαστό και τα φύλλα του είναι μικρά, λογχοειδή με χνούδι στην κάτω επιφάνεια. Τα άνθη του βγαίνουν πολλά μαζί σαν μικρή φούντα, είναι μικροσκοπικά σωληνοειδή. Φύλλα και άνθη περιέχουν αιθέρια έλαια και αναδύουν τη γνωστή οσμή. Ανθίζει την άνοιξη και το καλοκαίρι, συνήθως από τον Μάιο μέχρι τον Ιούλιο.

Το θυμάρι χρησιμοποιείται σαν φαρμακευτικό βότανο, λόγω των πολλών χημικών ουσιών που περιέχει, όπως θυμόλη, καρβακρόλη, λιναλόλη, κυμόλη, τανίνες, σαπωνίνες κ.λ.π. Χρησιμοποιούνται τα φύλλα και τα άνθη σε μορφή αιθέριου ελαίου, εγχύματος ή σιροπιού. Το θυμάρι έχει ιδιότητες χωνευτικές, ηρεμιστικές, αντισπασμωδικές, αντιβακτηριακές, αντιμυκητιακές, διουρητικές, ανθελμινθικές, αποχρεμπτικές κ.λ.π. Χρησιμοποιείται σαν επουλωτικό για πληγές του στόματος ή για προβλήματα του ουροποιητικού και του αναπαραγωγικού συστήματος. Επίσης είναι πολύ καλό για τον πονόλαιμο, το βήχα, τη γρίπη και τα κρυολογήματα. Ακόμη ένα μπάνιο με αιθέριο έλαιο θυμαριού τονώνει, ξεκουράζει και καταπραΰνει τους πόνους από τους ρευματισμούς. Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται και για μασάζ, όμως χρειάζεται προσοχή, διότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να βλάψει, γιαυτό πάντα ακολουθούμε τις οδηγίες ειδικών.

Ασφαλώς όλοι γνωρίζουμε ότι το θυμάρι χρησιμοποιείται στη μαγειρική για να νοστιμίζει τα ψητά, κυρίως ψάρια και άλλα φαγητά. Επίσης αποτελεί σπουδαία τροφή για τα ζώα και είναι ένα από τα καλύτερα μελισσοκομικά φυτά. Εξάλλου είναι γνωστό το θυμαρίσιο μέλι για την εξαιρετική ποιότητά του. Τέλος μια γλάστρα με θυμάρι στο μπαλκόνι το καλοκαίρι βοηθάει μαζί με τον βασιλικό στην απομάκρυνση των ενοχλητικών κουνουπιών.  

Βότανα του Βερμίου: 48. Αγγελική

Η Αγγελική είναι ένα όμορφο βότανο, που αυτή την εποχή φυτρώνει σιγά – σιγά δίπλα από τις πηγές, στα ρυάκια και γενικά στα υγρά και σκιερά  μέρη του βουνού μας. Θα τη συναντήσουμε επίσης στις αυλές των σπιτιών των ορεινών οικισμών. Φυτρώνει σε ολόκληρο του Βόρειο ημισφαίριο, στη Νότια Ευρώπη σε περιοχές με σχετικά μεγάλο υψόμετρο και στη Βόρεια Ευρώπη, δηλαδή σε περιοχές με

μεγάλο γεωγραφικό πλάτος. Μάλιστα τη συναντήσαμε άφθονη ακόμη και στην Ισλανδία.

Η Αγγελική λοιπόν είναι ένα ποώδες φυτό γνωστό με το επιστημονικό όνομα Αγγελική η άγρια ή δασική (Angelica silvestris), Υπάρχει και σε άλλα είδη με γνωστότερη την Αγγελική την αρχαγγελική (Angelica archangelica). Ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδανθών ή Σκιαδιοφόρων (Umbelliferacea) μαζί με το καρώτο, το σέλινο, το κώνειο κ.λ.π. Το ύψος της μπορεί να περάσει το ένα μέτρο. Έχει χοντρή πασαλώδη ρίζα, κυλινδρικό κούφιο βλαστό, από τον οποίο βγαίνουν μεγάλα σύνθετα αντικριστά φύλλα με πριονωτή περιφέρεια και χνουδωτά στο κάτω μέρος τους. Ανθίζει το καλοκαίρι με άνθη άσπρα ή πρασινωπά και σπάνια ροζ (ανάλογα το είδος) σε ταξιανθίες με περισσότερα από 10 άνθη που μοιάζουν με ομπρέλες (σκιάδια). Οι καρποί της είναι μακρουλοί και χνουδωτοί.

Η Αγγελική είναι γνωστή από την αρχαιότητα χάρη στις πολλές ιαματικές ιδιότητές της. Πήρε το όνομά της τον Μεσαίωνα από τον άγγελο που την παρέδωσε σε καλόγερο για το γιάτρεμα της πανούκλας. Περιέχει πολύτιμες χημικές ουσίες, όπως κουμαρίνες, ρητίνες, πτητικά έλαια, άμυλο, οξέα, σάκχαρα, τανίνες κ.λ.π. Χρησιμοποιούνται οι ρίζες, τα φύλλα, τα κοτσάνια και οι σπόροι. Τα κοτσάνια και τα φύλλα έχουν γλυκιά γεύση και στη Β. Ευρώπη χρησιμοποιούνται στη μαγειρική και στη ζαχαροπλαστική. Στην ιατρική χρησιμοποιείται σαν διεγερτικό της όρεξης, σαν τονωτικό, αποχρεμπτικό, ηρεμιστικό, χωνευτικό, κατά της δυσπεψίας, για την αναιμία, τη θεραπεία παθήσεων του αναπνευστικού (κρυολόγημα, βήχας, βρογχίτιδα, άσθμα κ.λ.π.). Σε εξωτερική χρήση χρησιμοποιείται σε εντριβές για την αρθρίτιδα, ρευματισμούς, δερματοπάθειες κ.λ.π. Επίσης έχει αντιμικροβιακές, ατισηπτικές και αντιμυκητιακές ιδιότητες. Θεραπεύει λοιμώξεις του ουροποιητικού, είναι διουρητικό και βοηθάει στα προβλήματα περιόδου.

Οι σπόροι από μερικά είδη Αγγελικής χρησιμοποιούνται στην αρωματοποιία και την ποτοποιία χάρη στα αιθέρια έλαια που περιέχουν.

Με το όνομα Αγγελική είναι γνωστοί και κάποιοι θάμνοι, που χρησιμοποιούνται σαν καλλωπιστικά φυτά σε πάρκα, όμως αυτοί είναι εντελώς διαφορετικοί σε μέγεθος και μορφή και ανήκουν σε άλλη οικογένεια. Επίσης στο βουνό φυτρώνουν και πολλά ακόμη είδη που ανήκουν στην ίδια οικογένεια με την Αγγελική και ίσως μοιάζουν μ’ αυτή, αλλά μπορεί να είναι δηλητηριώδη, όπως π.χ. το κώνειο. Γιαυτό, όπως γράφουμε πάντα, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή τόσο στη συλλογή, όσο και στη χρήση των βοτάνων, διότι πολλές φορές αντί να μας κάνουν καλό μπορούν να μας βλάψουν…