Με αφορμή την Ημέρα των ζώων

Π

ριν δέκα μέρες γιορτάσαμε την «Παγκόσμια ημέρα των ζώων». Μάλιστα με την ευκαιρία αυτή σε πολλούς ελληνικούς υγρότοπους πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις για τα πουλιά, επίσης γράφηκαν πολλά επίκαιρα σχόλια για τη φροντίδα των αδέσποτων ζώων κ.λ.π. Τώρα λοιπόν που πέρασε η γιορτή μπορούμε και μεις να γράψουμε τη δικιά μας γνώμη…

Η Γη ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, διότι πάνω σ’ αυτή διαβιούν πολλοί ζωντανοί οργανισμοί. Αυτό οφείλεται στην ύπαρξη του νερού, της ατμόσφαιρας

και των κατάλληλων κλιματικών συνθηκών, οι οποίοι διαμορφώνονται τόσο από την ατμόσφαιρα, όσο και από την απόσταση της γης από το άστρο μας, τον ήλιο. Πέρασαν περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο χρόνια από τότε που δειλά άρχισαν να εμφανίζονται πάνω στον πλανήτη μας οι πρώτοι απλοί μονοκύτταροι οργανισμοί. Η εξέλιξη που ακολούθησε, βοήθησε σήμερα να έχουμε μια τεράστια ποικιλία οργανισμών, η οποία βοηθάει στην οικολογική ισορροπία. Μικρόβια, μύκητες, φυτά και ζώα αποτελούν κρίκους της τροφικής αλυσίδας που συντηρεί τη ζωή πάνω στη γη.

Η χώρα μας με την ιδανική γεωγραφική της θέση, τη μεγάλη ποικιλία του ανάγλυφού της (βουνά, πεδιάδες), τα πολλά νησιά, τη μεγάλη ακτογραμμή και το ήπιο κλίμα διαθέτει μια τεράστια ποικιλία φυτικών και ζωικών οργανισμών. Τα είδη φυτών που φυτρώνουν στη χώρα μας ξεπερνούν τα 6000, από τα οποία μάλιστα πλέον των 600 είναι ενδημικά. Ο μεγάλος Αριστοτέλης, πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια περίπου μέτρησε περισσότερα από 600 είδη ζώων. Σήμερα αν μετρήσουμε τα είδη των εντόμων, των πουλιών, των υδρόβιων ζώων, των θηλαστικών, των ερπετών και των αμφίβιων σίγουρα αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος. Μόνο τα πουλιά που πετάνε στους ελληνικούς ουρανούς ή φωλιάζουν στα δάση και τους μοναδικούς υγρότοπούς μας φθάνουν σχεδόν τα 400 είδη, τα ψάρια 500 είδη (από τα οποία 13 ενδημικά), τα ερπετά τα 50 είδη και τα έντομα αρκετές δεκάδες χιλιάδες είδη.   

Όμως αυτή η μεγάλη ποικιλία των φυτών και των ζώων, η οποία συντηρεί τη ζωή και ομορφαίνει τον πλανήτη και τη ζωή μας καθημερινά απειλείται. Ασφαλώς αιτία είναι ο άνθρωπος, ο οποίος προσπαθώντας να κάνει τη ζωή του πιο άνετη κατασπατάλησε τους φυσικούς πόρους, ρύπανε τον αέρα, τα νερά και το έδαφος. Αποτέλεσμα είναι η εξαφάνιση πολλών φυτών και ζώων, τα οποία αποτελούσαν πολύτιμους κρίκους της τροφικής αλυσίδας και της βιοϊσορροπίας στη γη.

Από τα 382 είδη πουλιών που φωλιάζουν στη χώρα μας το ένα τρίτο από αυτά απειλείται με εξαφάνιση. Αιτίες είναι η δραματική μείωση των δασών (πυρκαγιές, εκχερσώσεις κ.λ.π.), ο άναρχη και πρόχειρη τουριστική ανάπτυξη (χιονοδρομικά κέντρα,  μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες κ.λ.π.) η λανθασμένη χρήση των ήπιων μορφών ενέργειας, όπως π.χ. των ανεμογεννητριών, οι οποίες θανατώνουν καθημερινά χιλιάδες πουλιά και καταστρέφουν βιότοπους θηλαστικών και άλλων ζώων και των φωτοβολταϊκών, τα οποία τοποθετούνται σε γόνιμα εδάφη μειώνοντας τις καλλιέργειες ή σε πλαγιές βουνών και εμποδίζουν την κίνηση των ζώων.

Η άγρια ζωή εξαφανίζεται από τις αγροτικές δραστηριότητες, από τις μονοκαλλιέργειες, από την αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων, ζιζανιοκτόνων και παρασιτοκτόνων. Πολλά ζώα κινδυνεύουν από την κατασκευή των μεγάλων οδικών αξόνων, οι οποίοι δημιουργούν εμπόδια στην κίνηση τους και αποτελούν παγίδα θανάτου στο πέρασμά τους. Είναι άραγε τυχαίο τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες αρκούδες να επισκέπτονται τα χωριά της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας; Είναι τυχαία η μεγάλη αύξηση του αριθμού των ποντικιών και άλλων τρωκτικών ή των φιδιών; Ασφαλώς είναι μεγάλη ανοησία οι διαδόσεις ότι για όλα φταίνε οι οικολόγοι, οι οποίοι δήθεν εκτρέφουν φίδια και τα πετούν στο βουνό και άλλες βλακείες.

Τα τελευταία χρόνια παρά την οικονομική κρίση παρατηρούμε όλο και περισσότερους συμπατριώτες μας να «φιλοξενούν» στα σπίτια τους διάφορα είδη πουλιών, ερπετών και θηλαστικών (γάτες, σκυλιά κ.λ.π.). Κάποιοι το κάνουν για να συμπληρώσουν την μοναξιά τους και οι περισσότεροι λόγω μόδας. Αποτέλεσμα αυτής της όψιμης ζωοφιλίας είναι τα χιλιάδες αδέσποτα που κυκλοφορούν στους δρόμους. Πραγματικοί ζωόφιλοι είναι αυτοί που καθημερινά περιθάλπουν και ταΐζουν τα εγκαταλειμμένα σκυλιά , που συχνάζουν στο δρόμο της γειτονιάς τους.

Με την ευκαιρία λοιπόν της παγκόσμιας ημέρας των ζώων, ας αναλογιστούμε όλοι τις δικές μας ευθύνες και ας προσέξουμε περισσότερο τη συμπεριφορά μας απέναντι στα ζώα και γενικά στη φύση…                                        

Βότανα του Βερμίου: 97. Αβρωνιά

Α

υτή την εποχή, το φθινόπωρο, ανάμεσα στις πολλές  ομορφιές του βουνού μας ξεχωρίζουμε τις αβρωνιές, που σκαρφαλώνουν σε θάμνους και δέντρα και τους στολίζουν με τους καρπούς τους, οι οποίοι μοιάζουν με μικρά κόκκινα κερασάκια ή σταφυλάκια. Πρόκειται για ένα φυτό γνωστό από την αρχαιότητα, που χρησιμοποιείται σαν φαρμακευτικό βότανο και σαν σαλάτα, όμως με πολύ προσοχή, διότι είναι δηλητηριώδες. 

Η Αβρωνιά λοιπόν ή αβρωνία ή οβριά φέρει το επιστημονικό όνομα Τάμος ο κοινός (Tamus communis) και ανήκει στην οικογένεια των Διοσκορίδων (Dioscoreaceae), ίσως επειδή ο μεγάλος γιατρός της αρχαιότητας Διοσκουρίδης πρώτος τη χρησιμοποίησε για ιατρικούς σκοπούς.

Πρόκειται για ένα αναρριχόμενο φυτό. Η ρίζα του ζει πολλά χρόνια και κάθε χρόνο βγάζει το βλαστό του, ο οποίος μπορεί να περάσει τα 3 μέτρα. Από αυτόν βγαίνουν τρυφερά γυαλιστερά φύλλα σε σχήμα καρδιάς με έντονες νευρώσεις, μήκους περίπου 8 εκατοστά και με μεγάλο μίσχο. Την άνοιξη – αρχές καλοκαιριού βγαίνουν τα άνθη του, αρσενικά και θηλυκά, σε ταξιανθία βότρυ, μικρά και πρασινοκίτρινα. Αρχές φθινοπώρου σχηματίζονται οι καρποί του, που είναι κόκκινες στρογγυλές ράγες με διάμετρο περίπου 1,5 εκατοστά. Τέλος φθινοπώρου τα φύλλα του κιτρινίζουν, πέφτουν και τελικά ο βλαστός ξεραίνεται, ενώ η ρίζα παραμένει ζωντανή για να φυτρώσει την επόμενη άνοιξη. Τη συναντούμε συνήθως σε υγρές περιοχές, όπως το δασάκι του Αγίου Νικολάου.

Η Αβρωνιά θεωρείται φαρμακευτικό βότανο χάρη στις πολλές χημικές ουσίες που περιέχει (μέταλλα, βιταμίνες, κ.λ.π.). Χρησιμοποιείται σαν διουρητικό, καθαρτικό, για δερματικές παθήσεις, ακόμη και για μυοσκελετικά προβλήματα. Επίσης οι τρυφεροί βλαστοί του, βρασμένοι,  μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή σαλάτας. Μάλιστα στο διαδίκτυο υπάρχουν και πολλές συνταγές, κυρίως στην Κρητική κουζίνα.

Η πανέμορφη Αβρωνιά μπορεί να γίνει επικίνδυνη, διότι περιέχει (κυρίως οι καρποί) δηλητήρια, όπως την διοσγεγίνη. Γιαυτό και πάλι τονίζουμε ότι δεν χρησιμοποιούμε κανένα βότανο, αν δεν ρωτήσουμε τον ειδικό γιατρό…