Δευτέρα 28 Δεκεμβρίου 2015

Βότανα του Βερμίου: 81. Ηλιοτρόπιο


Ό
ταν ακούμε το όνομα Ηλιοτρόπιο ο νους μας ασφαλώς πηγαίνει στο γνωστό μας φυτό με τα τεράστια άνθη, απ’ όπου βγάζουμε τους ηλιόσπορους και το ηλιέλαιο. Όμως  το
επιστημονικό όνομα του φυτού αυτού είναι Ηλίανθος. Το όνομα Ηλιοτρόπιο ανήκει σε ένα μικρό και «ασήμαντο» ποώδες αγριολούλουδο που θα το συναντήσουμε σε χέρσα χωράφια, στις άκρες του δρόμου, θα το προσπεράσουμε, μπορεί και να το πατήσουμε και δεν θα του δώσουμε καμία σημασία. Εάν όμως το πλησιάσουμε τρυφερά και δούμε τις λεπτομέρειές του, θα διαπιστώσουμε ότι είναι πανέμορφο. Ξεχωρίζει όχι μόνο για την ομορφιά του, αλλά και για τις πολλές ιδιαίτερες ιδιότητές του.
Το Ηλιότρόπιό μας λοιπόν φέρει το επιστημονικό όνομα Ηλιοτρόπιο το ευρωπαίο (Heliotropium europaeum), ανήκει στην οικογένεια Βοραγινίδες (Boraginaceae) μαζί με το κυνόγλωσσο και άλλα συνηθισμένα φυτά του βουνού μας. Το συναντούμε και με τα κοινά ονόματα μπαμπακίτσα, αγριομπαμπακιά, αγριοσουσαμιά, κουλούμπακας κ.λ.π. Στην Ελλάδα παρουσιάζεται σε 6 είδη. Το όνομά του το πήρε από την ιδιότητα που έχουν τα άνθη του να παρακολουθούν την πορεία του ήλιου.
Το ηλιοτρόπιο έχει μικρό μέγεθος, ύψος περίπου μισό μέτρο . Τα φύλλα του είναι σχετικά μεγάλα, λογχοειδή, σκουροπράσινα και χνουδωτά . Τα άνθη του ξεχωρίζουν, διότι βγαίνουν πολλά μαζί σε σπειροειδείς ταξιανθίες, σε σχήμα βεντάλιας, σαν μπούκλες μαλλιών, οι οποίες ξετυλίγονται αργά.   Έχουν χρώμα συνήθως άσπρο και αποτελούνται από πέντε πέταλα. Πολλά είδη ηλιοτρόπιου ξεχωρίζουν για το άρωμά τους, το οποίο μάλιστα προσελκύει τα έντομα. Όμως οι καρποί του είναι δηλητηριώδεις και άκρως επικίνδυνοι για τα ζώα.
Χρησιμοποιείται  στην αρωματοποιία, καθώς και στη μαγειρική σαν φυσικό πρόσθετο. Θεωρείται σαν ένα από τα σημαντικότερα μελισσοκομικά φυτά. Επίσης ορισμένα είδη καλλιεργούνται σαν καλλωπιστικά.


Πέμπτη 10 Δεκεμβρίου 2015

Βότανα του Βερμίου: 80. Ευφορβία

Σ
το μεγάλο αφιέρωμά μας στα βότανα του Βερμίου, πολλές φορές αναφερθήκαμε στις επικίνδυνες παρενέργειες που μπορεί να έχει στον οργανισμό μας η χρήση πολλών βοτάνων χωρίς τη συμβουλή ειδικού. Διότι πολλά φυτά υπό ορισμένες προϋποθέσεις
χρησιμοποιούνται ως θεραπευτικά βότανα, όμως περιέχουν και δηλητηριώδεις ουσίες, οι οποίες μπορούν να μας οδηγήσουν ακόμη και στο θάνατο. Η Ευφορβία είναι από συνηθισμένα βότανα του βουνού μας, η οποία περιέχει άκρως επικίνδυνες ουσίες, παρ’ όλο που από τα αρχαία χρόνια χρησιμοποιήθηκε σαν φαρμακευτικό βότανο.
Ευφορβία (Euphorbia) είναι το επιστημονικό όνομα  γένους φυτού που ανήκει στην οικογένεια Ευφορβιίδες (Euphorbiaceae), είναι περισσότερο γνωστή με το όνομα γαλατσίδα ή φλώμος και φυτρώνει στη χώρα μας σε περισσότερα από 40 είδη, τα οποία μάλιστα παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές. Ένα είδος, η Ευφορβία ή δενδρώδης (Euphorbia dendroides), είναι σε μορφή μικρού δένδρου, η Ευφορβία η ακανθόθαμνος (Euphorbia acanthothamnos) είναι αγκαθωτός θάμνος,  η Ευφορβία η παράλιος (Euphorbia paralias) φυτρώνει στις παραλίες, η Ευφορβία η χαρακίας (Euphorbia characias) φυτρώνει στις σχισμές βράχων, η Ευφορβία η ηλιοσκόπια (Euphorbia helioscopia) στρέφεται προς τον ήλιο και η πιο συνηθισμένη στα μέρη μας Ευφορβία η μυρσινίτης (Euphorbia myrsinites) είναι πολυετής πόα, που φυτρώνει στις πλαγιές του βουνού μας, συνήθως σε πετρώδεις περιοχές. Πήρε το όνομά της από τον Έλληνα γιατρό Εύφορβο, όμως την γνώριζαν και τη χρησιμοποιούσαν οι μεγάλοι γιατροί της αρχαιότητας Θεόφραστος, Διοσκουρίδης και Ιπποκράτης.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα του φυτού είναι τα άνθη του, τα οποία παρ’ όλο που είναι ξεχωριστά. (θηλυκά και αρσενικά) βρίσκονται μέσα στο ίδιο κύπελλο. Έχουν χρώμα πρασινοκίτρινο μέχρι χρυσοκίτρινο και σχηματίζον ταξιανθία σκιάδιου. τα φύλλα είναι παχιά σε σχήμα λογχοειδές, με χρώμα ανοιχτό πράσινο και βγαίνουν κατευθείαν από το βλαστό (χωρίς μίσχο). Το φυτό πήρε το όνομα γαλατσίδα από το γαλακτόμορφο χυμό που βγάζει ο βλαστός του. Ο χυμός αυτός είναι ισχυρό δηλητήριο τόσο για τον άνθρωπο, όσο και για τα ζώα. Μάλιστα στην αρχαιότητα το χρησιμοποιούσαν σαν καθαρκτικό. Επίσης χρησιμοποιείται για την παρασκευή ελαστικών, όπως το καουτσούκ.


Βότανα του Βερμίου: 108. Όνοσμα

Μ πορεί στη σχετική με τα βότανα της Ελλάδας βιβλιογραφία να αναφέρεται σαν φυτό της Στερεάς και Νότιας Ελλάδας, όμως, ό...