Βότανα του Βερμίου: 46. Φτέρη

Η φτέρη είναι ένα φυτό, που το συναντούμε σχεδόν σε ολόκληρο το βουνό μας, από το δάσος του Αγίου Νικολάου μέχρι τις κορυφές του Βερμίου. Μπορεί αυτή την εποχή  να είναι ξεραμένη, όμως

τώρα είναι η καλύτερη εποχή που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ρίζωμά της σαν γιατρικό.

Η φτέρη λοιπόν είναι ένα ξεχωριστό φυτό, γνωστό με το επιστημονικό όνομα Πτερίδιον το αέτειο (Pteridium aquilinum) και ανήκει στη μεγάλη οικογένεια των Πoλυποδίδων (Polypodiaceae). Στην ίδια οικογένεια ανήκουν και άλλα είδη φτέρης, όπως το Νεφρόριο η αρρενοπτέρις (Polistichum felix – mas), το Νεφρόδιο (Nephrodium filix – mas) και πολλά άλλα. Οι φτέρες είναι γνωστές με τα λαϊκά ονόματα φτέρα, φτερίτσα, φτεριά, βλάχλα, φτερίτσι κ.λ.π. Οι πρόγονοι της φτέρης εμφανίστηκαν πριν περίπου 300 εκατομμύρια χρόνια, στην γεωλογική εποχή του Λιθανθρακοφόρου και συμμετείχαν στην δημιουργία των γαιανθράκων. Μάλιστα πολύ συχνά βρίσκουμε και απολιθώματά τους.  

Η φτέρη είναι ένα ξεχωριστό, πρωτόγονο φυτό, διότι δεν βγάζει άνθη, ούτε παράγει καρπούς και σπέρματα. Πολλαπλασιάζεται από κάποια ειδικά κύτταρα (σπόρια) που θα τα συναντήσουμε στο κάτω μέρος των φύλλων σε ειδικά αγγεία (σποριάγγεια). Αυτά τα σπόρια, όταν ωριμάσουν πέφτουν στο έδαφος και αφού βρουν ιδανικές συνθήκες (υγρασία κ.λ.π.) βοηθούν στη δημιουργία νέων φυτών.    Η φτέρη έχει μεγάλο ρίζωμα, που προχωράει μέσα στο έδαφος οριζόντια και μπορεί να φέρει μακρουλούς κονδύλους. Το ύψος της μπορεί να φθάσει το ένα μέτρο. Τα φύλλα της είναι μεγάλα (φθάνουν σε μήκος και το 1 μέτρο), τριγωνικά ή ωοειδή, σύνθετα, αποτελούνται από μικρότερα φυλλαράκια (πτερίδια) και φέρουν στο κάτω μέρος τους χνούδι. Ευδοκιμεί σε σκιερά και υγρά εδάφη, συνήθως κάτω από καστανιές, βελανιδιές και άλλα πλατύφυλλα δένδρα.

 Η φτέρη χρησιμοποιείται σαν φαρμακευτικό βότανο, διότι περιέχει πολύτιμες ουσίες, όπως γαλλικό οξύ, τανίνη, κάλιο, άμυλο, φιλικίνη, σάκχαρα κ.λ.π. Συνήθως χρησιμοποιείται το ρίζωμά της, το οποίο αλέθεται και σε μορφή σκόνης αναμειγνύεται με οινόπνευμα και μ’ αυτό το διάλυμα γίνονται εντριβές ή ποδόλουτρα, που βοηθούν στην αντιμετώπιση της αρθρίτιδας, των κραμπών, των ρευματισμών κ.λ.π.. Επίσης το ρίζωμα έχει και ανθελμινθικές ιδιότητες και με τις οδηγίες γιατρού μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν καθαρκτικό ή για την εξαφάνιση της ταινίας. Τα φύλλα χρησιμοποιούνται επίσης κατά της αρθρίτιδας.

Παλαιότερα με τα φύλλα της φτέρης γέμιζαν μαξιλάρια και στρώματα. Επίσης χρησιμοποιούνται για να καλύπτουν στέγες από καλύβες ή αυτοσχέδιες ομπρέλες και κιόσκια. Ακόμη πολλές φορές βοηθούν στη συσκευασία των φρούτων. Ορισμένα είδη φτέρης καλλιεργούνται σαν διακοσμητικά φυτά σε γλάστρες και κήπους.                                                                                                                                                                                                                                                                                            

Εθελοντές, ΜΚΟ και ΚΑΛΗ ΑΠΟΚΡΙΑ

H οικολογία και γενικά η προστασία του περιβάλλοντος είναι στενά συνδεδεμένη με την εθελοντική προσφορά. Καθημερινά σ’ ολόκληρο τον κόσμο εθελοντές δουλεύουν για να βοηθήσουν στη διάσωση οργανισμών που απειλούνται με εξαφάνιση, οργανώνουν ομάδες δασοπροστασίας

φυτεύοντας δένδρα ή βοηθώντας στη δασοπυρόσβεση κ.λ.π. Εθελοντές επίσης βοηθούν ανήμπορους συνανθρώπους μας, αυτούς που χρειάζονται περίθαλψη, φαγητό ή στέγη. Σε περιοχές του πλανήτη μας, που μαστίζονται από πολέμους, λιμούς και αρρώστιες, ομάδες εθελοντών βρίσκονται συχνά δίπλα από τους δυστυχισμένους ανθρώπους για να τους στηρίξουν ηθικά και οικονομικά. Επίσης σε εθελοντές με μεράκι και αγάπη για τον τόπο τους στηρίζονται πολλοί πολιτιστικοί σύλλογοι, που βοηθούν στη διατήρηση της παράδοσης και του πολιτισμού ενός τόπου. Μάλιστα στην πόλη μας η προσφορά των εθελοντών, τόσο στον τομέα του πολιτισμού, όσο και του περιβάλλοντος είναι τεράστια. Εάν δεν υπήρχαν οι εθελοντές που απαρτίζουν τους διάφορους συλλόγους, που δουλεύουν με ζήλο και μεράκι, δεν θα είχαμε καμία σχεδόν πολιτιστική, αθλητική ή περιβαλλοντική κίνηση και δραστηριότητα.

Όμως δυστυχώς φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια η ιδέα του εθελοντισμού έχει παρεξηγηθεί από πολλούς. Πολλοί θεωρούν τους εθελοντές όργανα του καπιταλιστικού συστήματος που ενισχύουν την ανεργία και μειώνουν τα μεροκάματα. Άλλοι πάλι εκμεταλλεύονται τους ιδεολόγους εθελοντές με σκοπό να αποκομίσουν οι ίδιοι οφέλη οικονομικά και επικοινωνιακά. Τελευταία έγιναν της μόδας οι  εξορμήσεις εθελοντών τα Σαββατοκύριακα, που οργανώνονται από διάφορες εταιρείες. Οι εθελοντές μάλιστα φορούν μπλούζες ή καπελάκια με το σήμα της εταιρείας, φωτογραφίζονται και βιντεοσκοπούνται με σκοπό κυρίως την ανέξοδη διαφήμιση της εμπορικής επιχείρησης. Οι περισσότερες από αυτές τις εθελοντικές δράσεις κρατούν όσο το τηλεοπτικό γύρισμα και σχεδόν καμία από τις δενδροφυτεύσεις δεν προκόβει..

Οι πολλές και ποικιλώνυμες μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), οι οποίες τα τελευταία χρόνια απασχολούν τα ΜΜΕ αποτελούν μια ακόμη πονεμένη ιστορία. Δυστυχώς και μέσα από τις οργανώσεις αυτές πολλές φορές έγινε μεγάλη εκμετάλλευση τόσο της ιδέας και των ίδιων των εθελοντών και κυρίως του ανθρώπινου πόνου. Πολλές από τις οργανώσεις αυτές χρηματοδοτούνται πλουσιοπάροχα από το κράτος και από ευρωπαϊκά προγράμματα χωρίς να προσφέρουν το παραμικρό και μοναδικός τους σκοπός είναι το κέρδος των επιτήδειων, που τις μέρες αυτές βλέπουμε να παρελαύνουν με χειροπέδες στους τηλεοπτικούς μας δέκτες. Ασφαλώς υπάρχουν πολλές ΜΚΟ που παράγουν έργο και έχουν μεγάλη προσφορά στο φυσικό περιβάλλον, στον πολιτισμό και τον αθλητισμό. Θα μπορούσαμε να γράψουμε και παραδείγματα, όμως δεν τολμούμε, διότι στους καιρούς που ζούμε τελικά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για κανέναν. Σ’ αυτούς τους δύσκολους καιρούς λοιπόν, που ο κόσμος υποφέρει οικονομικά, πολλοί εξακολουθούν να κερδοσκοπούν σε βάρος μας καταπατώντας κάθε αξία και ιδέα.

Για την πόλη μας πάντως μπορούμε με μεγαλύτερη σιγουριά να αναγνωρίσουμε πολλούς συμπολίτες μας, οι οποίοι χωρίς κανένα προσωπικό όφελος δίνουν και τη ζωή τους για τη Νάουσα. Πολλούς από αυτούς θα τους διακρίνουμε αυτές τις μέρες να πρωτοστατούν στις εκδηλώσεις της Αποκριάς με τους λαογραφικούς και πολιτιστικούς μας συλλόγους…

ΚΑΛΗ ΑΠΟΚΡΙΑ     

Ακόμη μια προεκλογική περίοδος στη Νάουσα

Όπως φαίνεται μπήκαμε για τα καλά στην προεκλογική περίοδο. Ήδη ανακοινώθηκαν οι περισσότεροι από τους συνδυασμούς, οι οποίοι θα διεκδικήσουν  το Δήμο μας. Ας ευχηθούμε λοιπόν

σε όλους καλή επιτυχία για το καλό της όμορφης Νάουσας, η οποία τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει τόσα πολλά και σοβαρά οικονομικά προβλήματα, με κυριότερο την ανεργία, μετά το κλείσιμο όλων των βιομηχανιών μας. Ευχόμαστε σε όλους καλή επιτυχία, διότι πιστεύουμε ότι σε όλους τους υποψήφιους συνδυασμούς, υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν πραγματικά την πόλη και θέλουν να δουλέψουν γι’ αυτή. Θεωρούμε ότι οι εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να βρίσκονται μακριά από τις κομματικές αντιπαραθέσεις για να μπορεί και ο δημότης ελεύθερα να κάνει την επιλογή του. 

Δυστυχώς στην τοπική μας μικρή κοινωνία και γενικά στη χώρα μας έχουμε μια άσχημη νοοτροπία, η οποία στερεί από πολλούς άξιους και εργατικούς ανθρώπους τη συμμετοχή τους στα κοινά. Δυστυχώς όταν οι δημοτικές παρατάξεις επιζητούν τη στήριξη κάποιου πολιτικού κόμματος, που το μόνο που το ενδιαφέρει είναι  το βράδυ των εκλογών να μετράει τα κουκιά του. Όταν ψηφίζουμε με κριτήρια συγγενικά ή εξωτερικής εμφάνισης του υποψηφίου ή ακόμη αυτούς που θα μας τάξουν τους λαγούς με τα πετραχήλια. Τότε σίγουρα δεν ψηφίζουμε τους καλύτερους και να μην παραπονιόμαστε την επαύριο των εκλογών.

Η νέα δημοτική αρχή λοιπόν θα έχει να αντιμετωπίσει τα πολλά προβλήματα του δήμου μας. Προβλήματα οικονομικά και περιβαλλοντικά. Σίγουρα δεν μπορούν να ξανανοίξουν τα εργοστάσιά μας, τουλάχιστον οι κλωστοϋφαντουργίες. Μπορούμε όμως να εκμεταλλευτούμε το μεγάλο φυσικό πλούτο της περιοχής μας. Το καταπράσινο μαγευτικό Βέρμιο, με τα μονοπάτια του, τις πηγές του, τα ξωκλήσια του, ακόμη και  το χιονοδρομικό  κέντρο των 3 – 5 Πηγαδιών, μπορεί να γίνει πόλος έλξης χιλιάδων τουριστών, οι οποίοι παράλληλα θα περνούν και από την πόλη μας για να κάνουν μια βόλτα στον Άγιο Νικόλαο ή στο Κιόσκι, να απολαύσουν τη  μοναδική Ναουσαίικη φιλοξενία με το ξινόμαυρο κρασί, τους αγνούς τοπικούς μεζέδες μας, τα φαγητά και γλυκά στα άνετα και καθαρά ταβερνάκια μας. Τώρα μάλιστα που απαγορεύεται  το κάπνισμα, στις καφετερίες και στις ταβέρνες μπορούν να περάσουν όμορφες στιγμές ολόκληρες οικογένειες. Φεύγοντας οι επισκέπτες μας θα παίρνουν μαζί τους φρούτα, κρασιά και πολλά ακόμη προϊόντα τοπικών οικοτεχνιών. Η Νάουσα επίσης έχει τα μοναδικά της έθιμα, όπως το δρώμενο της Μπούλας, που μπορούν, σε συνδυασμό με τις αρχαιότητές της, να την κάνουν επίκεντρο όχι μόνο ελληνικού, αλλά και διεθνούς ενδιαφέροντος.

Το πολύτιμο φυσικό μας περιβάλλον πρέπει να διατηρηθεί αλώβητο. Η νέα Δημοτική αρχή πρέπει να δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στο ποτάμι μας, την Αράπιτσα, η οποία δεν χρειάζεται καμία απολύτως «αξιοποίηση». Το μόνο που χρειάζεται είναι συνεχής φροντίδα και καθαριότητα. Επίσης πρέπει να ολοκληρωθούν τα έργα ύδρευσης και αποχέτευσης της πόλης μας, τα οποία δημιουργούν προβλήματα στο ποτάμι μας.

Ακόμη πρέπει να προσεχτούν και να αναδειχτούν οι παραδοσιακές γειτονιές της Νάουσας. Να δοθούν κίνητρα στους δημότες για τη συντήρηση των παλιών σπιτιών, τα οποία δυστυχώς σιγά σιγά καταρρέουν. Αξίζουν συγχαρητήρια στο Δήμο και τους πολιτιστικούς συλλόγους, που κατάφεραν να συντηρήσουν παραδοσιακά σπίτια, όπως του Μάκη, του Μούγγρη κ.λ.π.

Προσοχή επίσης πρέπει να δοθεί στο θέμα των σκουπιδιών. Να προωθηθεί η ιδέα της ανακύκλωσης και μαζί με τους υπόλοιπους Δήμους της Ημαθίας επιτέλους να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει νέος σύγχρονος Χ.Υ.Τ.Υ.

Ένα ακόμη πρόβλημα είναι τα αδέσποτα σκυλιά, τα οποία όπως γράψαμε σε προηγούμενα σημειώματά μας, πρέπει σε συνεργασία με τους τοπικούς φιλοζωικούς συλλόγους να βρουν στέγη και παράλληλα να ενημερωθούν οι δημότες, ώστε να δείξουν μεγαλύτερη στοργή και ευαισθησία.

Σίγουρα δεν είναι μόνο αυτά που πρέπει να προσέξουν οι υποψήφιοι δημοτικοί συνδυασμοί, υπάρχουν ακόμη πολλά, τα οποία νομίζουμε ότι με καλή διάθεση και πολλή δουλειά μπορούν να μπουν σε μια σειρά…

Βότανα του Βερμίου: 45. Πεύκο

Αφορμή για το σημερινό μας σημείωμα στάθηκε η αγωνία πολλών φίλων του δάσους μας για την τύχη των μαύρων πεύκων, πολλά από τα οποία και φέτος προσβλήθηκαν από κάμπιες. Έτσι λοιπόν πριν ένα μήνα περίπου επικοινωνήσαμε με το φίλο μας καθηγητή φυτοπαθολογίας κ. Πάνο Τσόπελα, «Η μαύρη Πεύκη προσβάλλεται συχνά από την πευκοκάμπια και σε κάποιες περιπτώσεις δίνει την εντύπωση ότι  τα δένδρα έχουν νεκρωθεί. Δεν πρέπει όμως να σας ανησυχεί καθόλου, όλα τα πεύκα το ερχόμενο καλοκαίρι θα έχουν πετάξει νέες βελόνες και δεν θα εμφανίζουν κανένα πρόβλημα». Θυμίζουμε στους φίλους αναγνώστες ότι ο κ. Π. Τσόπελας επισκέφθηκε πριν δυο χρόνια την πόλη μας για να μας ενημερώσει για την ασθένεια των πλατάνων. Έτσι εκτός από τα πεύκα τον ρωτήσαμε και για κάποιο πρόβλημα που παρουσιάζει ένα πλατάνι, όπως μας δήλωσε φίλη μας από τον Άγιο Νικόλαο. Σχετικά μ’ αυτό  ο καθηγητής μας απάντησε: «Σε ό,τι αφορά το πλατάνι το Δασαρχείο μπορεί να μου στείλει δείγματα, ωστόσο, ο χειμώνας δεν είναι η κατάλληλη εποχή για να εκτιμήσουμε εάν ένα δένδρο έχει προσβολή από την ασθένεια. Ελπίζω να σας επισκεφτώ και πάλι μέσα στο 2014, το Άλσος του Αγίου Νικολάου με εντυπωσίασε πάρα πολύ και πρέπει να κάνουμε ότι μπορούμε να το διατηρήσουμε!».

ο οποίος μας καθησύχασε λέγοντας ότι

Σήμερα λοιπόν θα ασχοληθούμε με το πεύκο, ένα περήφανο και πολυτραγουδισμένο, δένδρο που το συναντούμε στα δάση μας σε περισσότερα από 80 είδη. Στο Βέρμιο έχουμε σε μεγάλα υψόμετρα (κοντά στο Σέλι) το μαύρο Πεύκο (Pinus nigra) και  χαμηλότερα τη δασική Πεύκη (Pinus silvestris). Ανήκει στην οικογένεια των Πευκίδων (Pinaceae). Φθάνει σε ύψος περίπου τα 20 - 40 μ. και ζει περισσότερο από 100 χρόνια.

Τα πεύκα είναι αειθαλή δένδρα που έζησαν σε παλαιότερες γεωλογικές περιόδους και απολιθώματά τους βρίσκουμε σε πολλά πετρώματα. Μάλιστα πολλά από τα πρωτόγονα είδη πεύκων συμμετείχαν στο σχηματισμό γαιανθράκων (λιγνίτες κ.λ.π.). Χαρακτηριστικό των πεύκων είναι τα βελονοειδή φύλλα τους, καθώς και οι ταξιανθίες τους, τα γνωστά κουκουνάρια. Επίσης πολλά πεύκα, κυρίως του είδους Πεύκη η χαλέπιος, που ευδοκιμεί σε παραθαλάσσιες περιοχές, παράγουν τη γνωστή μας ρετσίνη, που χρησιμοποιείται στην ποτοποιία και στη χημική βιομηχανία. Η δασική και η μαύρη  Πεύκη χρησιμοποιούνται κυρίως για την πολύτιμη ξυλεία τους.   

Πολλοί, που πάσχουν από αλλεργίες, αποφεύγουν να πλησιάζουν τα πεύκα την εποχή της άνθισής τους, διότι η γύρη τους θεωρείται από τις πλέον αλλεργιογόνες ουσίες. Όμως πρέπει παράλληλα να γνωρίζουμε ότι στα πεύκα περιέχονται και πολλές πολύτιμες χημικές ουσίες, όπως  αιθέρια έλαια, ρητίνες, γλυκοζίδια κ.λ.π.. Οι ουσίες αυτές δίνουν στα πεύκα σημαντικές φαρμακευτικές ιδιότητες, όπως αποχρεμπτικές, διουρητικές, αντισηπτικές κ.λ.π. Επίσης τα φύλλα, κουκουνάρια κ.λ.π.  σαν ρόφημα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση σκελετικών  προβλημάτων (αρθρίτιδες κ.λ.π.), και προβλημάτων του αναπνευστικού συστήματος (βρογχίτιδα, άσθμα κ.λ.π.).

Ας ευχηθούμε λοιπόν τα πεύκα μας να μην κινδυνέψουν από τις κάμπιες ή άλλες ασθένειες για να τα χαρούμε για πολλούς αιώνες ακόμη…