ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ !!!

Βρισκόμαστε στην καρδιά των γιορτινών ημερών. Πέρασαν τα Χριστούγεννα και περιμένουμε τον ερχομό ακόμη μιας νέας χρονιάς με ανάμικτα αισθήματα προβληματισμού και φόβου για την κατάσταση που υπάρχει όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και παγκόσμια. Τα οικονομικά προβλήματα, οι

πόλεμοι, η τρομοκρατία και οι μεγάλες περιβαλλοντικές καταστροφές δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.

Το τέλος του δύσκολου 2014 μας επιφύλασσε ακόμη μια οδυνηρή δοκιμασία. Το μεγάλο ναυάγιο στα στενά του Οτράντο ήταν μια ακόμη αφορμή για να διαπιστώσουμε τη μεγάλη δύναμη της φύσης. Ό, τι και να ανακαλύψει ο άνθρωπος, ό,   τι και να καταφέρει η τεχνολογία, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις καιρικές συνθήκες και γενικά τις ενδογενείς και εξωγενείς δυνάμεις της φύσης.  Μπορεί ο άνθρωπος με τα μέσα που διαθέτει να νομίζει ότι κυριαρχεί στον πλανήτη μας ακόμη και στο σύμπαν, όμως όλο και πιο συχνά έρχονται φυσικά φαινόμενα που μας προσγειώνουν και διαψεύδουν τους εγωισμούς μας.

Πάντως σχετικά με το μεγάλο ναυάγιο της Αδριατικής αξίζει για μια ακόμη φορά να δώσουμε τα συγχαρητήρια μας στους άνδρες των Ενόπλων δυνάμεων και γενικά σε όλους όσους βοήθησαν κάτω από αυτές τις πολύ δύσκολες καιρικές συνθήκες ώστε να έχουμε ένα όσο το δυνατόν αίσιο τέλος στο δράμα των ανθρώπων που προσπαθούσαν για περισσότερες από 24 ώρες να τα βάλουν με τα στοιχεία της φύσης. Επίσης να συλλυπηθούμε τις οικογένειες των συνανθρώπων μας που έχασαν τη ζωή τους στα φουρτουνιασμένα νερά της Μεσογείου.

Στη Νάουσα περιμέναμε, σύμφωνα με τα μετεωρολογικά δελτία, να ζήσουμε γιορτινές μέρες ντυμένες στα άσπρα, όμως μάλλον θα αρκεστούμε στο τσουχτερό κρύο. Όποιος πάντως θέλει να χαρεί τα χιόνια και να ασχοληθεί με τα χειμερινά σπορ, δεν έχει παρά να επισκεφθεί τα χιονοδρομικά μας κέντρα. Το χιόνι ήδη έχει καλύψει το μεγαλύτερο μέρος του πανέμορφου βουνού μας.

Ακόμη κάτι όμορφο, ευχάριστο και αισιόδοξο είναι η τήρηση και φέτος στην πόλη μας και την ευρύτερη περιοχή των πατροπαράδοτων μοναδικών εθίμων μας. Οι καρτσιούνοι άναψαν και φέτος για να ζεστάνουν τον νεογέννητο Χριστό και μαζί τις καρδιές των ανθρώπων. Το πιο αισιόδοξο είναι ότι φέτος όλοι οι καρτσιούνοι οργανώθηκαν από συλλόγους και παρέες, πράγμα που δείχνει ότι στον τόπο μας αγαπάμε τα έθιμα και εκμεταλλευόμαστε κάθε ευκαιρία για να βρεθούμε με τους φίλους μας, παρέα με το δικό μας τσίπουρο και ξινόμαυρο κρασί, τους σαρμάδες, τις τσιγαρίδες, τα τουρσιά και άλλους πεντανόστιμους μεζέδες με την συνοδεία του ζουρνά.

Με αυτές τις γιορτινές εικόνες ας ευχηθούμε να έχουμε μια ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ, ενωμένοι και αγαπημένοι, με υγεία και καθαρό περιβάλλον.

Χριστούγεννα

Πριν είκοσι χρόνια, τέτοιες μέρες, και ενόψει των γιορτών των Χριστουγέννων το θέμα που συνηθίζαμε να συζητάμε στους «οικολογικούς» κύκλους και να γράφουμε και στη στήλη μας είχε να κάνει με τον προβληματισμό αν πρέπει να στολίζουμε φυσικό δένδρο ή πλαστικό ή ακόμη και το

πατροπαράδοτο καραβάκι.

Τώρα οι προβληματισμοί αυτοί έχουν πλέον ξεπεραστεί, γιατί με την οικονομική κρίση που περνάμε λίγοι πια νοιάζονται αν θα στολίσουν χριστουγεννιάτικο δένδρο. Εκείνο που ενδιαφέρει τον κόσμο είναι το πώς θα τα βγάλει πέρα και πώς θα φέρει στην οικογένειά του τον «άρτον τον επιούσιον».

Τώρα επίσης δεν προβληματιζόμαστε αν είναι οικολογική συνήθεια ο στολισμός φυσικού έλατου, διότι τα έλατα που πωλούνται στην αγορά προέρχονται από ειδικές φυτείες, όπου δουλεύουν πολλοί νέοι άνθρωποι και βγάζουν σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς ένα καλό μεροκάματο και δεν ξενιτεύονται. Αρκεί βέβαια τα δένδρα αυτά να είναι νόμιμα. Όσο για τα πλαστικά δένδρα και αυτά δεν είναι άσχημα εφόσον τα χρησιμοποιούμε για πολλά χρόνια. Υπάρχουν και κάποια ακόμη καλύτερα, φτιαγμένα από ανακυκλώσιμα υλικά (χαρτί κ.λ.π.).

Σχετικά με το δίλημμα δένδρο ή καραβάκι, είναι γεγονός ότι ποτέ, τουλάχιστον στην ηπειρωτική Ελλάδα, δεν στολίζαμε καραβάκι. Απλά αυτό ήταν ιδέα κάποιων που δεν τους αρέσουν τα ξενόφερτα έθιμα. Όμως αν  είναι έτσι και με αυτή τη λογική θα έπρεπε να αποκηρύξουμε και τον χοντρό Αγιοβασίλη με τα άσπρα γένια και τα κόκκινα ρούχα, που έρχεται από το Βορρά και ουσιαστικά είναι ο Άγιος Νικόλαος των καθολικών. Ο δικός μας ορθόδοξος Μέγας Βασίλειος έρχεται από την Καισάρεια της Καππαδοκίας, είναι λεπτός, έχει μαύρα γένια και είναι ένας από τους τρεις Ιεράρχες, προστάτης των φτωχών.    

Ένα «καλό» που έκανε η οικονομική κρίση είναι  ο περιορισμός της  μεγάλης σπατάλης που γινόταν με τα χριστουγεννιάτικα λαμπάκια. Πριν μερικά χρόνια σχεδόν κάθε μπαλκόνι, κάθε σπίτι ήταν στολισμένο και φεγγοβολούσε το βράδυ. Οι γείτονες ανταγωνίζονταν ποιος θα βάλει περισσότερα στολίδια, όπως συνηθίζεται στην Αμερική. Σήμερα απ’ τη μια η οικονομική κρίση και από την άλλη η έλλειψη όρεξης και ψυχικής διάθεσης συντέλεσαν να σκοτεινιάσουν όχι μόνο τα μπαλκόνια, αλλά και οι δημόσιοι δρόμοι των πόλεων, γιατί οικονομικά προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι Δήμοι μας. Βέβαια τα τελευταία χρόνια εμφανίστηκαν σχεδόν σε κάθε μικρή και μεγάλη πόλη οργανωμένα «Χριστουγεννιάτικα χωριά», όπου μπορούν οι γονείς να πάνε τα παιδάκια τους για να διασκεδάσουν και παράλληλα κάποιοι επαγγελματίες να κερδίσουν κάτι επιπλέον.

Οι δοκιμασίες λοιπόν που περνάμε τα τελευταία χρόνια ίσως είναι αφορμή να αναθεωρήσουμε κάποια πράγματα, να ξεφύγουμε από την ξενομανία και τις περιττές επιδείξεις και να γιορτάσουμε τα Χριστούγεννα με τα πατροπαράδοτα έθιμά μας. Τουλάχιστον στη Νάουσα έχουμε πολλά τέτοια έθιμα και ευτυχώς τα διατηρούμε με ευλάβεια.

Η στήλη εύχεται σε όλους τους αναγνώστες της

ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ με ΥΓΕΙΑ και ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΕΥΤΥΧΙΑ

(Δημοσιεύτηκε στα ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ στις 20 Δεκεμβρίου 2014)

Βότανα του Βερμίου: 64. Λαδανιά

Για ορισμένα βότανα και μόνο με το άκουσμα του ονόματός τους καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για φαρμακευτικά φυτά. Τέτοια είναι η Λαδανιά, που θα τη βρούμε σε μεγάλους πληθυσμούς στους

πρόποδες του βουνού μας, να μοσχομυρίζει τους καλοκαιρινούς μήνες.

Πρόκειται για το φυτό Κίστος ο κρητικός (Cistus creticus) που ανήκει στην οικογένεια των Κιστωδών (Cistaceae) και είναι περισσότερο γνωστό με το όνομα λαδανιά. Στη χώρα μας φυτρώνουν τέσσερα είδη Κίστου με λευκά ή ρόδινα άνθη. Θα το συναντήσουμε σε μέρη ηλιόλουστα και σε εδάφη πετρώδη και γενικά ξηρά. Είναι ένα από τα σημαντικότερα ξηρόφυτα, φρύγανα του Μεσογειακού οικοσυστήματος.

Πρόκειται για θάμνο ύψους περίπου 1,50 μέτρου. Έχει πολλά κλαδιά και τα φύλλα του είναι μακρουλά τριχωτά σκουροπράσινα με κυματιστό περίγραμμα. Τα άνθη του μοιάζουν λίγο με της αγριοτριανταφυλλιάς. Αποτελούνται από 5 μεγάλα ροζ τσαλακωμένα  πέταλα. Στο κέντρο του άνθους υπάρχουν οι κίτρινοι στήμονες.

Από τα φύλλα της λαδανιάς παράγεται το γνωστό λαύδανο, το οποίο έχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες. Πρόκειται για μια αρωματική ρητίνη, η οποία συλλέγεται κυρίως στην Κρήτη. Το φυτό είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Το χρησιμοποιούσαν σαν θεραπευτικό βότανο ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης και πολλοί ακόμη Έλληνες και Ρωμαίοι γιατροί.

Η λαδανιά χρησιμοποιείται σαν ισχυρό αντιοξειδωτικό. Επίσης έχει ιδιότητες καταπραϋντικές (κατά της αϋπνίας). Χρησιμοποιείται ακόμη και κατά του πονόδοντου, σαν τονωτικό, για τη θεραπεία προβλημάτων του πεπτικού συστήματος (διάρροια κ.λ.π.). Είναι επίσης αποχρεμπτικό και βοηθάει στη θεραπεία μυκητιάσεων, βακτηριακών λοιμώξεων κ.λ.π. Ένα ρόφημα με φύλλα λαδανιάς βοηθάει στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος, της γρίπης και άλλων παθήσεων του αναπνευστικού. Ακόμη χρησιμοποιείται εξωτερικά για τη θεραπεία δερματικών παθήσεων και της τριχόπτωσης  

Τέλος η λαδανιά με την ρητίνη και την άφθονη γύρη που περιέχει θεωρείται σαν ένα από τα σημαντικότερα  μελισσοκομικά φυτά. Επίσης χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και την παρασκευή καλλυντικών.

(Δημοσιεύτηκε στα ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ στις 6 Δεκεμβρίου 2014)

Βότανα του Βερμίου: 63. Ευώνυμος

Πολλές φορές γράψαμε για το πανέμορφο βουνό μας, το Βέρμιο. Ένα βουνό που διαθέτει μια τεράστια ποικιλία τοπίων και θαυμαστή βιοποικιλότητα. Στη στήλη μας περιγράψαμε μερικά μόνο από τα εκατοντάδες είδη φυτών που διαθέτει. Πολλά από αυτά ξεχωρίζουν στην ομορφιά τους και άλλα έχουν πολύτιμες φαρμακευτικές ιδιότητες. Σε κάθε επίσκεψη στο βουνό μας σίγουρα θα συναντήσουμε κάτι καινούργιο, σίγουρα θα περάσουμε όμορφα, μακριά από τη ρουτίνα της

καθημερινότητας.

Ο Ευώνυμος είναι ένας θάμνος, ο οποίος κάποιες εποχές μπορεί να περάσει απαρατήρητος. Όμως το φθινόπωρο, όταν αρχίζουν να ωριμάζουν οι καρποί του μετατρέπεται σε ένα υπέροχο μπουκέτο.

Πρόκειται για τον Ευώνυμο τον ευρωπαίο ( Euonymus europaeus), που ανήκει στην οικογένεια των Κηλαστρίδων (Celastraceae), εμφανίζεται με πολλά  αυτοφυή και καλλιεργούμενα είδη  και είναι γνωστός με τα ονόματα ζουγρανιά, ταφλάνι, ασπρόξυλο κ.λ.π. Είναι ένας φυλλοβόλος θάμνος που μπορεί να φθάσει τα 5 μέτρα ύψους και θα τον συναντήσουμε στις πλαγιές του βουνού και στις άκρες των χωραφιών. Τα φύλλα του μοιάζουν λίγο με της κρανιάς, είναι ωοειδή με μυτερές άκρες περισσότερα σκούρα στην επάνω επιφάνειά τους. Τα άνθη του έχουν 4 μέρη, χρώμα πρασινωπό και εμφανίζονται σε ταξιανθίες κορύμβου.

Οι καρποί του είναι κάψες και όταν ωριμάσουν το φθινόπωρο έχουν υπέροχο ρόδινο χρώμα και καλύπτουν ολόκληρα τα κλαδιά. Αποτελούνται από 4 λοβούς μεγέθους περίπου 1,5 εκατοστού. Όταν σκάζουν εμφανίζονται τα σπέρματα σαν μικρά πορτοκαλί αυγουλάκια.

Ο ευώνυμος φυτρώνει σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής. Ίσως να ήταν γνωστός και στην αρχαία Ελλάδα. Μερικοί πιστεύουν ότι το γνώριζε ο Θεόφραστος και το χρησιμοποιούσε με το όνομα «τετραγωνία». Το ξύλο του είναι πολύ σκληρό και ανθεκτικό και το κάρβουνό του χρησιμοποιείται στη ζωγραφική. Πολλά είδη Ευώνυμου χρησιμοποιούνται σαν καλλωπιστικά φυτά για τους φράκτες κήπων κ.λ.π.

Ο φλοιός, η ρίζα και οι καρποί του Ευώνυμου έχουν πολλές θεραπευτικές ιδιότητες χάρη στις πολύτιμες χημικές ουσίες που περιέχουν (εστέρες, χρωστικές κ.λ.π.). Χρησιμοποιείται σαν εντομοκτόνο, για την θεραπεία της ελονοσίας, είναι τονωτικό και έχει ιδιότητες  καθαρκτικές, ανθελμινθικές, ηπατικές, εμετικές κ.λ.π. Χρησιμοποιείται επίσης για δερματικές παθήσεις, για παθήσεις της χολής και είναι διουρητικό. Η χρήση του απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, διότι κυρίως οι καρποί του είναι ισχυρά δηλητηριώδεις.

Γιαυτό το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να θαυμάσουμε την ομορφιά του και όχι να το δοκιμάσουμε…

Βότανα του Βερμίου: 62. Επιλόβιο

Όπως γράψαμε πολλές φορές, μέσα από το αφιέρωμά μας στα βότανα του Βερμίου, προσπαθούμε να κάνουμε μια απλή καταγραφή των σπουδαιότερων αγριολούλουδων, θάμνων, δέντρων και άλλων φυτών του βουνού μας για να δείξουμε τον μεγάλο φυσικό πλούτο του. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η  μεγάλη βιοποικιλότητα χαρακτηρίζει ένα σταθερό και ισορροπημένο φυσικό οικοσύστημα. Όλα αυτά

τα εκατοντάδες είδη φυτών που συναντούμε στο Βέρμιο μας χαρίζουν όχι μόνο την απαράμιλλη ομορφιά των δασών μας, αλλά και υγεία, διότι διαθέτουν πολύτιμες θεραπευτικές ιδιότητες. Όμως επαναλαμβάνουμε ότι δεν πρέπει να θεωρούμε τα βότανα ως πανάκεια, για κάθε αρρώστια. Ο γιατρός είναι εκείνος, ο ειδικός επιστήμονας, ο οποίος γνωρίζει ακριβώς από τι πάσχει ο καθένας και αυτός ο οποίος θα  μας συστήσει τη σωστή φαρμακευτική αγωγή. 

Πρέπει να προσέχουμε λοιπόν στις διάφορες φήμες και να μην δοκιμάζουμε κάποιο βότανο πριν ρωτήσουμε ειδικούς. Διότι μπορεί ένα βότανο να μας κάνει κάπου καλό, αλλά να αντενδείκνυται αλλού.

Ένα πανέμορφο βότανο του βουνού μας, το οποίο τελευταία θεωρείται θαυματουργό κυρίως για παθήσεις του ουροποιητικού είναι το επιλόβιο. Πρόκειται για το γνωστό στη βοτανική επιστήμη σαν Επιλόβιο το στενόφυλλο (Epilobium angustifolium) και ανήκει στην  οικογένεια Onagraceae. Το βρίσκουμε σε σχετικά μεγάλα υψόμετρα, όπως στην περιοχή Μπάρα του Σελίου. Είναι πολυετές φυτό με ύψος που μπορεί να φθάσει τα 2 μέτρα. Χαρακτηριστικό του είναι τα ροζ άνθη που αποτελούνται από 4 λεπτά πέταλα και βγαίνουν πολλά μαζί σαν στάχυ. Τα φύλλα του είναι λεπτά μακριά με κυματιστή περιφέρεια και μήκους περίπου 15 εκατοστά.

Το επιλόβιο είναι γνωστό από την αρχαιότητα, το χρησιμοποιούσαν για τις πολύτιμες θεραπευτικές ιδιότητές του ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης. Περιέχει φλαβονοειδή, γλυκοζίδια και άλλες φαρμακευτικές ουσίες. Σαν φαρμακευτικό βότανο χρησιμοποιούνται τα φύλλα και τα άνθη του σε μορφή εγχύματος (τα αφήνουμε 10 λεπτά μέσα σε βραστό  νερό). Έχει ιδιότητες αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις και θεωρείται πολύ καλό για την αντιμετώπιση της υπερπλασίας του προστάτη. Επίσης χρησιμοποιείται σαν αντιμικροβιακό, επουλωτικό, ηρεμιστικό και  κάνει καλό σε πολλά προβλήματα των νεφρών και του πεπτικού συστήματος. . 

Φθινοπωρινές ομορφιές, σκέψεις και ιδέες...

Τις μέρες αυτές η Αράπιτσα είναι στις δόξες της και ο Αγιανικόλας στις ομορφιές του. Οι πηγές κυριολεκτικά τρελάθηκαν, περισσότερο μοιάζουν με καταρράκτες, από παντού αναβλύζει νερό και το θέαμα που αντικρίζει ο επισκέπτης είναι καταπληκτικό έως  τρομακτικό. Η στάθμη της Αράπιτσας

έφθασε στα όριά της, το ποτάμι σχεδόν πλημμύρισε. Όλα αυτά αν συνδυαστούν με τα υπέροχα φθινοπωρινά χρώματα, τότε το δημοτικό μας δασάκι λίγο απέχει από τον παράδεισο.

Βλέποντας όλα αυτά τα υπέροχα φυσικά τοπία, αμέσως έρχονται στο νου μας πολλές ιδέες, απορίες και συλλογισμοί. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί αυτές οι τεράστιες ποσότητες νερού να πηγαίνουν χαμένες και να μην κατασκευάσουμε κατά μήκος του ποταμού διάφορα φράγματα, όπου θα αποθηκεύεται το νερό για να το χρησιμοποιούν οι αγρότες τους άνυδρους καλοκαιρινούς μήνες, οπότε το έχουν τόσο μεγάλη ανάγκη τα χωράφια μας; Πράγματι είναι εύλογη η απορία και δικαιολογημένη η αγωνία των αγροτών συμπολιτών μας. Ασφαλώς θα έπρεπε να γίνουν κάποια έργα για την εξοικονόμηση νερού. Όμως αυτά χρειάζονται μεγάλη προσοχή, διότι μπορούν να έχουν και ορισμένες παρενέργειες. Έτσι μπορούμε να φανταστούμε τι θα συνέβαινε το καλοκαίρι, αν συγκρατούνταν σε τεχνητές δεξαμενές ολόκληρη η ποσότητα των νερών του ποταμού; Στο υπόλοιπο ποτάμι που ρέει προς την περίφημη τάφρο 66, δεν θα υπήρχε σταγόνα νερού, με αποτέλεσμα να ξεραίνονται τα παραποτάμια δένδρα (πλατάνια κ.λ.π.), να εξαφανίζονται για πάντα τα ψάρια και στο ποτάμι να ρέουν μόνο λύματα, φυτοφάρμακα και άλλες βρωμιές, οι οποίες θα επιβάρυναν ακόμη περισσότερο το κανάλι.

Άλλο μεγάλο πρόβλημα που σχετίζεται με τη μεγάλη παροχή των πηγών μας είναι η θολότητα του πόσιμου νερού. Το είδος των πηγών της Αράπιτσας (καρστικές) δεν επιτρέπει τη φυσική διήθηση του νερού, διότι απλά δεν περνάει μέσα από τα φίλτρα άμμου χαλικιών κ.λ.π. Έτσι μετά από μεγάλες βροχοπτώσεις, το νερό αναβλύζει θολό και ο καινούργιος σταθμός διήθησης δεν επαρκεί για το καθάρισμά του. Το καλό είναι ότι στις πλαγιές του βουνού μας, πάνω από τις πηγές, δεν έχουμε σημαντικές καλλιέργειες, ούτε στάβλους και έτσι τουλάχιστον το νερό μας δεν μολύνεται από φυτοφάρμακα και επικίνδυνα μικρόβια. Και μια και αναφερόμαστε στα μικρόβια, δεν μπορούμε να παραλείψουμε τους διάφορους τρόπους χημικής απολύμανσης του πόσιμου νερού, όπως είναι η χλωρίωση: Η χλωρίωση του νερού βοηθάει στη θανάτωση πολλών επικίνδυνων μικροβίων, όμως χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, διότι οι μεγάλες ποσότητες χλωρίου μπορούν να έχουν πολύ βλαβερές επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό, γιαυτό καλό είναι κυρίως τις πρωινές ώρες να μην πίνουμε κατευθείαν το νερό από τη βρύση. Πρώτα να αφήνουμε τη βρύση να τρέξει για λίγο, ώστε να φύγει το νερό που βρίσκεται για ώρες μέσα στις σωληνώσεις και στη συνέχεια, δροσερό, να το κρατούμε στο ποτήρι για κάποια λεπτά, ώστε να εξατμηστεί το χλώριο και μετά να το πιούμε.

Το φθινόπωρο έχει τις ομορφιές του με τα υπέροχα χρώματα των φύλλων των δένδρων, όμως για τους δημοτικούς υπαλλήλους είναι και μπελάς, διότι αναγκάζονται να συγκεντρώνουν τα ατέλειωτα πεσμένα  φύλλα. Η απορία μας είναι γιατί να γίνεται τόσος κόπος; Εφόσον τα πεσμένα φύλλα στο δάσος θα αποσυντεθούν μέσα στο χειμώνα και μάλιστα μπορούν να γίνουν χούμο, λίπασμα για τα δένδρα. Γιατί να ταλαιπωρούνται οι εργάτες να τα μαζεύουν και ο Δήμος να δαπανάει χρήματα για τη μεταφορά τους στο σκουπιδότοπο; Νομίζουμε ότι ο Δήμος θα έπρεπε στην περίπτωση αυτή να δώσει πρώτος το παράδειγμα προς τους δημότες, της παραγωγής κομπόστ. Ακόμη και εάν πιστεύουν κάποιοι αρμόδιοι, ότι τα πεσμένα φύλλα χαλούν την αισθητική του δάσους, θα μπορούσαν να τα συγκεντρώνουν σε συγκεκριμένα σημεία κομποστοποίησης.  

Ας απολαύσουμε λοιπόν τις φθινοπωρινές μέρες με μια βόλτα στο δημοτικό μας δάσος ή στο βουνό μας και μαζί ας πάρουμε ιδέες για να προστατεύσουμε αυτή τη  μοναδική φύση που διαθέτουμε στην περιοχή μας.

Αδέσποτα...

Η στήλη μας ασχολήθηκε πολλές φορές με τα αδέσποτα σκυλιά. Όμως επανερχόμαστε και σήμερα, διότι το πρόβλημα εξακολουθεί να παραμένει επίκαιρο και μάλιστα συνεχώς διογκώνεται και παίρνει

επικίνδυνες διαστάσεις. Αδέσποτα σκυλιά συναντούμε όλο και περισσότερα στους δρόμους, ακόμη και στις αυλές των σχολείων.

Τους τελευταίους μήνες αυξάνονται τα κρούσματα συνανθρώπων μας και κυρίως παιδιών που επισκέπτονται τα νοσοκομεία τραυματισμένοι από τα ζώα αυτά. Επίσης ο κίνδυνος μόλυνσης από τη λύσσα  είναι ορατός, γιαυτό όλα αυτά τα άτομα εκτός από τη φοβερή εμπειρία της επίθεσης που δέχτηκαν από το αδέσποτο σκυλί έχουν και την αγωνία μήπως κόλλησαν την δύσκολη ασθένεια και είναι αναγκασμένοι να κάνουν αντιλυσσικό όρό, εμβόλια και να ακολουθούν σχετική φαρμακευτική αγωγή.

Η λύσσα είναι μια λοιμώδης ασθένεια, η οποία οφείλεται σε ιό, ο οποίος κολλάει από ζώα φορείς. Μάλιστα οι ειδικοί πιστεύουν ότι η αρρώστια κατεβαίνει από τα βουνά, από άγρια ζώα, όπως π.χ.  οι αλεπούδες. Έτσι από τα αρμόδια Υπουργεία  γίνεται μια προσπάθεια εμβολιασμού των άγριων ζώων. Τα εμβόλια ρίχνονται στα δάση  από αεροπλάνα και έχουν τη μορφή μικρών κύβων. Θα πρέπει λοιπόν οι κυνηγοί και οι περιπατητές των δασών να προσέχουν και να μην αγγίζουν από περιέργεια τα εμβόλια - κύβους  που τυχόν συναντήσουν.

Το πρόβλημα των αδέσποτων μπορεί να λυθεί μόνο από αυτούς που το δημιούργησαν. Από αυτούς που θέλουν μάλιστα να ονομάζονται «φιλόζωοι» ή «ζωόφιλοι». Διότι τα αδέσποτα σκυλιά δεν έπεσαν από τον ουρανό. Κάποιοι τα εγκατέλειψαν. Κάποιοι προφανώς τα θεωρούσαν παιχνίδια και όταν τα βαρέθηκαν, τα άφησαν στην τύχη τους. Άλλοι δεν φρόντισαν να τα στειρώσουν και όταν γέννησαν δεν ήξεραν τι να κάνουν τα μικρά και τα παράτησαν στους δρόμους. Ασφαλώς δεν είναι λύση η θανάτωση και η δηλητηρίαση των κακόμοιρων ζώων, τα οποία δεν φταίνε σε τίποτε και προσπαθούν να επιβιώσουν στους δρόμους. Όπως εγκληματίας είναι αυτός ο οποίος κακοποιεί, σκοτώνει και δηλητηριάζει τα ζώα, το ίδιο εγκληματίας είναι και αυτός που τα παρατάει στο δρόμο.

Επίσης είναι μεγάλες οι ευθύνες της πολιτείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Θα πρέπει οι οργανωμένοι φορείς να πάρουν πρωτοβουλίες σε συνεργασία με τους φιλοζωικούς συλλόγους για την συνεχή ενημέρωση του κόσμου. Θα πρέπει να γίνει εκστρατεία εμβολιασμού και στείρωσης των ζώων αυτών. Επίσης πρέπει να βρεθούν κατάλληλοι χώροι περίθαλψης των αδέσποτων ζώων (κυνοκομεία) και κυρίως να επιβάλλονται αυστηρές ποινές σε όσους παρανομούν. Και στον τομέα αυτό η χώρα μας δεν υστερεί σε νόμους. Υστερεί στην επιβολή τους. Εάν ο κάθε ιδιοκτήτης σκύλου, όπως είναι υποχρεωμένος, τοποθετούσε ειδικό «τσιπάκι» στο κατοικίδιό του, εάν το στείρωνε και του έκανε τα προβλεπόμενα εμβόλια, τότε το πρόβλημα θα μηδενίζονταν.

Η χώρα μας και πιο συγκεκριμένα η πόλη μας έχει να δείξει πολλά και σπουδαία πολιτιστικά και περιβαλλοντικά στοιχεία στους επισκέπτες της. Είναι κρίμα το θλιβερό φαινόμενο των αδέσποτων ζώων να χαλάει αυτή την όμορφη εικόνα.   

   

Βότανα του Βερμίου: 61. Μάραθο

Tις μέρες αυτές τα ρακοκάζανά μας έχουν την τιμητική τους. Σε ολόκληρη σχεδόν τη Νάουσα κυριαρχεί η μυρουδιά του γλυκάνισου, με το οποίο συνηθίζουμε να αρωματίζουμε το τσίπουρό μας. Στα μέρη μας δεν καλλιεργείται γλυκάνισο, όμως στους πρόποδες του βουνού μας συχνά θα

συναντήσουμε ένα άλλο παρόμοιο φυτό, το μάραθο, τα οποίο έχει πολλές και πολύτιμες ιδιότητες.

Πρόκειται για το βότανο Μάραθον το κοινό (Foeniculum vulgare), το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων (Umbelliferaea) μαζί με τον άνηθο, το καρότο, τον μαϊντανό κ.λ.π. Το φοινόκιο είναι ένα είδος μάραθου. Είναι ένα ποώδες πολυετές φυτό με ύψος που μπορεί να ξεπερνάει το 1,5 μέτρο. Έχει καλαμωτό βλαστό, από τον οποίο βγαίνουν εναλλάξ σύνθετα φύλλα. Τα μικρά κιτρινωπά άνθη του σχηματίζουν ταξιανθίες σύνθετα σκιάδια Έχουν 5 πέταλα και 5 στήμονες. Ο καρπός του είναι αρκετά μικρό σχιζοκάρπιο. Χαρακτηριστικό του καρπού και των φύλλων του είναι το ξεχωριστό άρωμα που αναδύουν.

Ο μάραθος είναι γνωστός από την αρχαιότητα. Τον χρησιμοποιούσαν οι μεγάλος γιατρός Ιπποκράτης, ο Πλίνιος  και ο πατέρας της βοτανικής Διοσκουρίδης.  Περιέχει μεγάλες ποσότητες αιθέριων ελαίων, φλαβονοειδή, βιταμίνες A, Β6, C, E , K, μεταλλικά άλατα, χρωστικές, πρωτεΐνες κ.λ.π. Σαν φαρμακευτικό βότανο είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό, λιποδιαλυτό, αντιμικροβιακό, αντισπασμωδικό και χρησιμοποιείται ως τονωτικό, ορεκτικό, διουρητικό, χωνευτικό, αντισηπτικό κ.λ.π. Βοηθάει την παραγωγή γάλακτος στις θηλάζουσες μητέρες. Ρόφημα με μάραθο κάνει καλό σε παθήσεις του αναπνευστικού (γρίπη, βήχας, άσθμα), του ουροποιητικού (πέτρες νεφρών) και του πεπτικού συστήματος (δυσπεψία, καούρες, στομαχόπονοι, πόνοι εντέρων κ.λ.π.). Επίσης χρησιμοποιείται κατά των ρυτίδων, για την αρθρίτιδα, ακόμη και για τα τσιμπήματα εντόμων και φιδιών.

Χρησιμοποιείται πολύ για το άρωμά του στην αρωματοποιία (καλλυντικά) , την ποτοποιία, τη ζαχαροπλαστική και τη μαγειρική.  Το φοινόκιο χρησιμοποιείται για τις σαλάτες, ενώ τα φύλλα μάραθου δίνουν υπέροχη γεύση σε χορτόπιτες, στα ντολμαδάκια, στις αγκινάρες, στα ψάρια, σε σούπες, σε σάλτσες, σε σαλάτες, τουρσιά κ.λ.π.

Τα φύλλα και οι σπόροι μάραθου μας απαλλάσσουν και από την κακοσμία του στόματος.

Βότανα του Βερμίου: 60. Λεβάντα

Oι παραξενιές του φθινοπωρινού καιρού με τα ξαφνικά κρύα, μας έφεραν πρόωρα και τα κρυολογήματα. Καιρός είναι λοιπόν για ένα φλιτζάνι τίλιο, σαμπούκο, τσάι του βουνού, σαλέπι ή κάποιο άλλο από τα πολλά θεραπευτικά φυτά του βουνού μας. Καιρός είναι κει ‘μεις να

επιστρέψουμε στην περιγραφή των βοτάνων του Βερμίου.

Σήμερα θα ασχοληθούμε με τη λεβάντα, ένα φυτό που θα το συναντήσουμε όχι τόσο σαν αγριόχορτο, όσο καλλιεργούμενο στους κήπους, τα πάρκα καθώς και σε μεγάλη έκταση σε χωράφια στους πρόποδες του Βερμίου. Πρόκειται για τo φυτό Λεβαντούλα (Lavandula), που συναντάται στα είδη στοιχάς (stoechas), φαρμακευτική (officinalis), στάχυς (spica)κ.λ.π. και  η οποία ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae) μαζί με άλλα πολλά γνωστά φαρμακευτικά βότανα.

Είναι ένας μικρός ξηρόφιλος θάμνος (φρύγανο), που φθάνει σε ύψος περίπου τα 80 εκατοστά. Προτιμάει ασβεστολιθικά ξερά εδάφη. Έχει πολλά χνουδωτά λεπτά κλαδιά που ξεκινούν από τη βάση. Τα φύλλα της είναι γυαλιστερά, ανοικτοπράσινα και  γραμμοειδή. Στην άκρη των βλαστών βγαίνουν  τα μικρά μοβ σωληνοειδή άνθη, τα οποία σχηματίζουν στάχυα.  Ανθίζει όλο  το καλοκαίρι και ο  καρπός της  είναι κάψα.

Η λεβάντα είναι ένα φυτό που χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα, γνωστό για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, χάρη στις πολύτιμες ουσίες που περιέχει, όπως πτητικά έλαια, τανίνες, κουμαρίνες, τριτερπενοειδή, καμφορά κ.λ.π. Χρησιμοποιείται σαν εκχύλισμα κατά του κρυολογήματος, του βήχα, των ιλίγγων και των πονοκεφάλων. Επίσης είναι ισχυρό επουλωτικό και βοηθάει στην επούλωση πληγών, εγκαυμάτων και τσιμπημάτων εντόμων. Έχει αντιμικροβιακές  ιδιότητες (παρασιτοκτόνο και βακτηριοκτόνο) και   το αιθέριο λάδι του μπορεί να βοηθήσει με εισπνοές στη θεραπεία της λαρυγγίτιδας, του άσθματος, της πνευμονίας και άλλων ασθενειών του αναπνευστικού. Ακόμη εντριβές με αιθέριο έλαιο λεβάντας καταπραΰνουν τους πόνους από ρευματισμούς και μυαλγίες.

Εκτός από τη φαρμακευτική  είναι γνωστές οι χρήσεις της λεβάντας και στην ποτοποιία, στην αρωματοποιία, τη σαπωνοποιία και γενικά τη βιομηχανία καλλυντικών. Επίσης τα άνθη της χρησιμοποιούνται κατά του σκόρου. Έτσι αντί να χρησιμοποιούμε την επικίνδυνη ναφθαλίνη ή άλλα χημικά σκευάσματα είναι προτιμότερο να βάζουμε στις ντουλάπες μας σακουλάκια με αρωματική λεβάντα, η οποία θα προστατέψει τα μάλλινα ρούχα από το σκόρο και παράλληλα θα τους δώσει και ευχάριστο άρωμα.

Λόγω των πολλών σπουδαίων ιδιοτήτων της, τα τελευταία χρόνια η λεβάντα καλλιεργείται σε μεγάλες εκτάσεις σε άγονες περιοχές της Ελλάδας και αποφέρει σημαντικά κέρδη στους αγρότες. 

Ακόμη ένα πρόστιμο...

Ακόμη ένα  άσχημο μαντάτο ήρθε προχθές από τις Βρυξέλλες.  Αυτή τη φορά δεν έχουμε να κάνουμε με τα γνωστά μνημόνια, αλλά με ακόμη ένα πρόστιμο για την αδιαφορία που δείχνουμε απέναντι στην καταστροφή του περιβάλλοντος. Η Κομισιόν λοιπόν προτείνει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να μας δικάσει και να μας επιβάλλει πρόστιμο 14.904.736 ευρώ και κάθε μέρα από 72.864€, μέχρι να

συμμορφωθούμε, διότι παρόλο που πέρασαν 5 χρόνια από την πρώτη καταδίκη μας, ακόμη η χώρα μας δεν πήρε τα κατάλληλα μέτρα για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων.

Δυστυχώς στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης τα θέματα που σχετίζονται με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Σχεδόν κανείς πλέον δεν ενδιαφέρεται για τους τόνους τοξικών αποβλήτων που καθημερινά ρίχνονται ανεξέλεγκτα σε ποτάμια, λίμνες, θάλασσες, θάβονται στο έδαφος, εκπέμπονται ακατέργαστα στην ατμόσφαιρα και φυσικά δεν ρυπαίνουν μοναχά το περιβάλλον αλλά παράλληλα βλάπτουν σε επικίνδυνο βαθμό την υγεία μας.

Ακούμε για τη ρύπανση του Ασωπού, για τη Χαλκιδική, τη Βεγορίτιδα, ακόμη και τη δικιά μας τάφρο 66,  αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Οι περισσότερες χημικές βιομηχανίες, βιομηχανίες τροφίμων κ.λ.π. πετούν τα επικίνδυνα λύματα τους χωρίς να τα υποβάλλουν στην παραμικρή κατεργασία, χωρίς να τα περάσουν από κάποιο σύστημα βιολογικού καθαρισμού, από κάποιο στοιχειώδες φίλτρο κ.λ.π. Όλες αυτές οι ουσίες δηλητηριάζουν το νερό που πίνουμε, τον αέρα που αναπνέουμε, το έδαφος που καλλιεργούμε. Οι επιπτώσεις στην υγεία μας είναι σοβαρότατες. Κάθε χρόνο έχουμε αύξηση στις ασθένειες του αναπνευστικού, σε αλλεργίες και ακόμη και σε καρκίνους, οι οποίοι οφείλονται ακριβώς σε αυτή τη ρύπανση.

Δυστυχώς οι ευθύνες της πολιτείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι τεράστιες. Βρισκόμαστε στη δεύτερη δεκαετία του 21^ου αιώνα και ακόμη στη χώρα μας δεν έχουν κατασκευαστεί οι σύγχρονοι ΧΥΤΥ, οι βιομηχανίες δεν παίρνουν τα κατάλληλα μέτρα επεξεργασίας των λυμάτων τους, δεν λειτουργούν προγράμματα ανακύκλωσης επικίνδυνων αποβλήτων, όπως υλικών μπαταριών αυτοκινήτων, ορυκτελαίων κ.λ.π. Ακόμη και η ανακύκλωση των οικιακών απορριμμάτων και αυτή γίνεται σε ελάχιστο βαθμό και με πρωτόγονες μεθόδους.

Όπως γράψαμε πολλές φορές με την ανακύκλωση των  υλικών δεν προστατεύουμε μόνο το περιβάλλον και την υγεία μας, αλλά παράλληλα έχουμε πολλά ακόμη οφέλη. Όπως π.χ. περιορίζουμε σε μεγάλο βαθμό τα σκουπίδια και έτσι εξοικονομούμε τα χρήματα που χρειάζεται η κατασκευή νέου σκουπιδότοπου, μειώνεται η ανεργία, διότι στα εργοστάσια ανακύκλωσης δουλεύουν πολλοί άνθρωποι, εξοικονομούμε πολλές πρώτες ύλες (μεταλλεύματα, καύσιμα κ.λ.π.).

Έτσι λοιπόν την εποχή αυτή που η χώρα μας μαστίζεται από την οικονομική κρίση, που οι άνθρωποι υποφέρουν και  χάνουν τις δουλειές τους, αντί να εφαρμόσουμε προγράμματα διαχείρισης των απορριμμάτων, τα οποία θα μας έφερναν κέρδη και δουλειές, εμείς θα πληρώσουμε τα βαριά πρόστιμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ας ελπίσουμε οι νέοι τοπικοί άρχοντες να ευαισθητοποιηθούν περισσότερο πάνω στα προβλήματα του περιβάλλοντος και να ξεκινήσουν από τους δήμους νέα πιο οργανωμένα προγράμματα ανακύκλωσης και γενικά προστασίας τους περιβάλλοντος, δηλαδή της υγείας μας…  

Βότανα του Βερμίου: 59. Καστανιά

Πέρασε μια βδομάδα που μπήκαμε στο φθινόπωρο. Βέβαια οι βροχές του τελευταίου δεκαπενθήμερου μας έφεραν το φθινόπωρο αρκετά νωρίτερα. Είναι μια εποχή, που στην περιοχή μας είναι συνδεδεμένη με τον τρύγο, τα κρασιά, τα ρακοκάζανα και τα κάστανα. Στο βουνό μας έχουμε

μεγάλες εκτάσεις με άγριες καστανιές. Επίσης πολλοί αγρότες καλλιεργούν στα ορεινά χωράφια τους την καστανιά, η οποία, όταν οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές, μπορεί να τους αποφέρει αρκετά καλά έσοδα.

Η καστανιά λοιπόν είναι ένα αιωνόβιο  φυλλοβόλα δένδρο. Στη Βοτανική είναι γνωστό με το όνομα Καστανέα η εδώδιμος (Castanea sativa). Ανήκει στην οικογένεια Φηγίδες (Fagaceae) και συναντάται σε περίπου 10 είδη στην Ευρώπη, την Ασία, την Αμερική και γενικά στη Βόρεια εύκρατη ζώνη, σε σχετικά μέσα υψόμετρα (περίπου 300 – 500 μέτρα).

Το ύψος της καστανιάς μπορεί να φθάσει τα 30 μέτρα. Τα φύλλα της είναι λογχοειδή με οδοντωτή περιφέρεια. Έχει αρσενικά και θηλυκά άνθη. Τα αρσενικά κρέμονται σαν μικρά κομπολόγια και τα θηλυκά είναι οι γνωστές αγκαθωτές «ζιούνες». Ανθίζει αρχές καλοκαιριού. Οι καρποί της καστανιάς, τα κάστανα, βρίσκονται ανά δύο ή τρία μέσα στο αγκαθωτό περίβλημα, το οποίο όταν ωριμάζουν σκάζει και πέφτουν οι καρποί.

Η καστανιά ζει πολλά χρόνια, ακόμη και 1000, όμως αντιμετωπίζει πολλές ασθένειες. Πριν δυο χρόνια μας επισκέφθηκε ο καθηγητής κ. Στέφανος Διαμαντής, ο οποίος  μας μίλησε για τις αρρώστιες της και κυρίως για τον καινούργιο μύκητα, που δημιουργεί το «έλκος της καστανιάς» και  πολλές φορές οδηγεί το δένδρο ακόμη και στο θάνατο.

Οι καρποί της καστανιάς περιέχουν πολλές θρεπτικές ουσίες, όπως άμυλο, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη. Ακόμη έχουν πολλές βιταμίνες, όπως τη C και τις Β1, Β2,  φυτικές ίνες κ.λ.π.. Τα κάστανα εκτός από τα γνωστά μας  βραστά και ψητά, χρησιμοποιούνται πολύ και στη ζαχαροπλαστική, γίνονται ακόμη και αλεύρι. Επίσης είναι πολύ θρεπτικό το μέλι που παράγεται από τις μέλισσες, οι οποίες τρέφονται με τη γύρη των λουλουδιών της καστανιάς.  Τα φύλλα και τα αρσενικά άνθη της καστανιάς έχουν επίσης πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες. Επίσης το ξύλο της θεωρείται από τα καλύτερα για την κατασκευή επίπλων, βαρελιών, δαπέδων κ.λ.π. Ακόμη και το χώμα που δημιουργείται από την αποσάθρωση φύλλων, καρπών  και βλαστών της καστανιάς, το γνωστό μας καστανόχωμα, χρησιμοποιείται σαν άριστο φυσικό λίπασμα των φυτών.

Η καστανιά είναι ένα από τα αρχαιότερα φυτά. Ζει εδώ και εκατομμύρια χρόνια, γιαυτό βρίσκουμε πολλά απολιθώματά της μέσα σε ιζηματογενή πετρώματα. Ακόμη και στον τραβερτίνη, τη γνωστή μας «πουρόπετρα», που κυριαρχεί στη Νάουσα, θα δούμε συχνά αποτυπώματα φύλλων καστανιάς, η οποία έζησε στα μέρη μας πριν αρκετές χιλιάδες χρόνια.  Επίσης είναι γνωστή από την αρχαιότητα και αναφέρεται σε πολλά συγγράμματα των αρχαίων βοτανολόγων Θεόφραστου και Διοσκουρίδη.

Βότανα του Βερμίου: 58. Μελισσόχορτο

Eίναι μερικά βότανα που πραγματικά ξεχωρίζουν από τα άλλα. Τέτοιο είναι και το μελισσόχορτο, που θα το βρούμε σε πολλές περιοχές του βουνού μας, κυρίως στους πρόποδες και ξεχωρίζει για το υπέροχο άρωμα λεμονιού καθώς και για τις πολύ σπουδαίες φαρμακευτικές ιδιότητες.

Πρόκειται για το φυτό Μέλισσα η φαρμακευτική (Melissa officinalis), γνωστό και με τα ονόματα μελισσοβότανο, κιτροβάλσαμο κ.λ.π. Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae), όπως και η ρίγανη. Είναι ένα σχετικά μικρό  ποώδες πολυετές  φυτό ύψους περίπου μισού μέτρου, με σκουροπράσινα αυγοειδή φύλλα που καταλήγουν σε οδοντωτή περιφέρεια. Τα άνθη του είναι μικρά, λευκά, δίχειλα, σαν μικρά σκυλάκια. Η έντονη μυρουδιά των φύλλων προσελκύει τις μέλισσες, γιαυτό πήρε και το όνομα μελισσοβότανο.

Τα φύλλα του μελισσόχορτου χρησιμοποιούνται στη μαγειρική, στη φαρμακευτική και την αρωματοποιία. Περιέχουν πολύτιμες χημικές ουσίες, όπως πολυφαινόλες, αιθέρια έλαια, τανίνες, χρωστικές, ροζμαρινικό οξύ κ.λ.π. Στη μαγειρική το χρησιμοποιούμε σαν αρωματικό, όπως και τη ρίγανη, κυρίως για τα ψάρια. Επίσης  χρησιμοποιείται για να αρωματίζει ποτά (μπύρες, λικέρ, κρασιά) και  ροφήματα.

Στην ιατρική το μελισσόχορτο χρησιμοποιείται σε μορφή ροφήματος σαν τονωτικό, σαν χωνευτικό καθώς για την αντιμετώπιση της γρίπης, των κρυολογημάτων, των πονοκεφάλων κ.λ.π. Είναι ένα σπουδαίο αντιοξειδωτικό και αντιφλεγμονώδες βότανο. Έχει ιδιότητες αντισπασμωδικές, αντιβακτηριακές εμμηναγωγές και αντιαλλεργικές. Βοηθάει επίσης στη θεραπεία του επιχείλιου έρπη. Το αιθέριο έλαιο λειτουργεί και σαν ηρεμιστικό, καταπραϋντικό και αντικαταθλιπτικό. Είναι πολύ καλό για τις αϋπνίες και τονώνει τη μνήμη. Επίσης επαλείψεις με το βότανο και μασάζ βοηθούν στην τόνωση του οργανισμού και στη θεραπεία δερματικών παθήσεων, όπως τα εκζέματα. Ακόμη μια επάλειψη με μελισσόχορτο βοηθάει στην απομάκρυνση των κουνουπιών και άλλων εντόμων.

Το μελισσοβότανο είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Το αναφέρουν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης, οι οποίοι το θεωρούσαν σπουδαίο φαρμακευτικό φυτό.

Λόγω των πολλών ιδιοτήτων του σήμερα το μελισσόχορτο καλλιεργείται και αποφέρει σημαντικά κέρδη στους αγρότες.

Τώρα λοιπόν, που πλησιάζει το φθινόπωρο, ένα ρόφημα με μελισσοβότανο το βράδυ, πριν τον ύπνο, σίγουρα θα μας κάνει καλό.

Βότανα του Βερμίου: 57. Ρίγανη

Ασφαλώς όλοι γνωρίζουμε τη ρίγανη. Ίσως όμως δεν ξέρουμε ότι φυτρώνει στο βουνό μας και ίσως ακόμη δεν γνωρίζουμε τις πολλές θεραπευτικές ιδιότητές της.

Η ρίγανη φέρει το επιστημονικό όνομα Ορίγανον το κοινόν (Origanum vulgare) και ανήκει στη μεγάλη οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae). Στο ίδιο γένος ανήκουν περισσότερα από 30 είδη και ανάμεσά τους η άγρια μαντζουράνα (O. majiorana) και το Κρητικό δίκταμο (O. Dictamnus). Πρόκειται για ένα πολυετές ποώδες φυτό,  μικρό θάμνο, με ύψος περίπου μισό μέτρο. Αποτελείται από πολλούς όρθιους βλαστούς με μικρά αυγοειδή χνουδωτά φύλλα. Στις κορυφές τους έχουν μικρά άσπρα ή ρόδινα άνθη σε ταξιανθίες στάχυς. Τα φύλλα και τα άνθη της έχουν τη χαρακτηριστική μυρουδιά. Η ρίγανη φυτρώνει σε πολλές μεσογειακές χώρες και στην Ασία. Επίσης καλλιεργείται και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Όμως η ελληνική ρίγανη έχει ξεχωριστή έντονη οσμή, χάρη στο μεσογειακό κλίμα μας, διότι είναι φυτό ξηρόφιλο. Μπορεί να φυτρώσει σε πετρώδη εδάφη και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη υγρασία και περιποίηση. Στη χώρα μας εκτός από την άγρια ρίγανη, που φυτρώνει στα βουνά, έχουμε και πολλές καλλιέργειες, οι οποίες αποδίδουν σημαντικά κέρδη στους γεωργούς.

Η ρίγανη είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Αναφέρεται από τον μεγάλο βοτανολόγο Θεόφραστο και τον γιατρό Διοσκουρίδη. Χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους Έλληνες, τους Αιγυπτίους και τους Βυζαντινούς, όχι μόνο σαν μπαχαρικό, αλλά και σαν φάρμακο. Και σήμερα τη χρησιμοποιούμε στη μαγειρική για να νοστιμίζει τα κρεατικά και άλλα φαγητά. Επίσης έχει πολύτιμες φαρμακευτικές ιδιότητες χάρη στις σπάνιες χημικές ουσίες που περιέχει, όπως τη θαυματουργή καρβακρόλη τη θυμόλη, την οριγανίνη, ρητίνες κ.λ.π..

Η ρίγανη είναι τονωτική και χωνευτική, έχει σπουδαίες αντιοξειδωτικές ιδιότητες, είναι αντισηπτική, αντιφλεγμονώδης και αντιμικροβιακή. Ρόφημα ρίγανης κάνει καλό στο βήχα (αποχρεμπτικό), στον πονόδοντο, τους ρευματισμούς, στο στομάχι κ.λ.π. Βοηθάει στην καλή λειτουργία του πεπτικού και του ουροποιητικού συστήματος. Πολλοί υποστηρίζουν ότι ελαττώνει την πίεση και τη χοληστερίνη και κάνει καλό στον προστάτη. Το αιθέριο έλαιό της χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, τη σαπωνοποιία και τη φαρμακευτική. 

Βότανα του Βερμίου: 56. Ελλέβορος

Πολλές φορές γράψαμε για τον κίνδυνο που διατρέχουμε όταν χρησιμοποιούμε βότανα χωρίς τη συμβουλή ειδικού, διότι πολλά από αυτά είναι δηλητήρια και γενικά επικίνδυνα για την υγεία μας. Έτσι και ο ελλέβορος, που θα τον συναντήσουμε νωρίς την άνοιξη στο δρόμο προς τα 3 – 5 Πηγάδια

είναι ένα πολύ επικίνδυνο βότανο και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή.

Ο πιο γνωστός ελλέβορος, ο οποίος φυτρώνει στην Ελλάδα, φέρει το επιστημονικό όνομα Ελλέβορος ο κυκλόφυλλος (Helleborus cyclophyllus) και ανήκει μαζί με την ανεμώνη και άλλα γνωστά αγριολούλουδα στην οικογένεια Ρανουγκουλίδες ή Βατραχίδες (Ranunculaceae). Εκτός από τον κυκλόφυλλο, έχουμε και τον Ελλέβορο τον λευκό, τον μέλανα κ.λ.π. Είναι γνωστός επίσης με τα ονόματα  σκάρφι, καρπί, τρελλόχορτο κ.λ.π.

Ο Ελλέβορος φυτρώνει στο τέλος του χειμώνα, αρχές άνοιξης σε ορεινές περιοχές, σε ξέφωτα, αλλά και σκιερά μέρη. Είναι φυτό ποώδες και πολυετές. Έχει ύψος περίπου 20 εκατοστά. Φέρει φύλλα σύνθετα, τα οποία αποτελούνται από μικρότερα λογχοειδή φυλλαράκια. Το άνθος του μοιάζει με μεγάλη ανεμώνη, όμως είναι κιτρινοπράσινο, αποτελείται από 5 μεγάλα σέπαλα και στο κέντρο του υπάρχουν περίπου 10 ωοθήκες.

Όπως αναφέρουμε παραπάνω ο Ελλέβορος έχει τοξικές ιδιότητες λόγω των χημικών ουσιών που περιέχει, όπως ελλεβορεΐνη, ελλεβορίνη κ.λ.π. Μάλιστα ακόμη και τα ζώα δεν τον τρώνε, διότι κινδυνεύουν. Το φυτό χρησιμοποιούνταν από την αρχαιότητα σαν φαρμακευτικό βότανο. Αναφέρεται σε πολλά συγγράμματα του Ιπποκράτη, του Γαληνού, του Διοσκουρίδη, του Θεόφραστου κ.λ.π. Οι αρχαίοι το χρησιμοποιούσαν για την τόνωση της μνήμης, κατά της μελαγχολίας, της μανίας και γενικά για ψυχικές παθήσεις, σαν καθαρκτικό, εμμηναγωγό, για δερματικά νοσήματα κ.λ.π. Επίσης χρησιμοποιούνταν και για να θεραπεύει ασθένειες των ζώων. Όλα αυτά φυσικά σε μικρές και ελεγχόμενες δόσεις. Διότι σε μεγάλη δόση προκαλεί εμετό, κοιλόπονο και μπορεί να μας οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο. Μάλιστα ορισμένοι υποστηρίζουν ότι και ο Μέγας Αλέξανδρος δηλητηριάστηκε από ελλέβορο. Όμως θεωρούν ότι ο ελλέβορος εκείνος ήταν ένα είδος Βέρατρου, το οποίο είναι γνωστό με το όνομα Ελλέβορος ο λευκός.

Εμείς λοιπόν όταν δούμε  Φεβρουάριο με Μάρτιο στο βουνό μας μέσα από τις χιονισμένες ξηρές φτέρες να ξεπροβάλει αυτό το παράξενο φυτό με τα πράσινα άνθη, καλό θα είναι να μην το δοκιμάσουμε… 

Ο νόμος της ζούγκλας...

Γράφαμε στο προηγούμενο σημείωμά μας για τις μεγάλες καταστροφές που προκάλεσε η πρόσφατη χαλαζόπτωση στις καλλιέργειες της περιοχής μας. Τη μεγάλη ζημιά ασφαλώς θα την πληρώσουν για μια ακόμη φορά οι απλοί, οι φτωχοί αγρότες μας, οι οποίοι αγωνίζονται ολόκληρο το χρόνο κάτω από δύσκολες συνθήκες και μέσα σε λίγα λεπτά βλέπουν αυτό τον κόπο τους να πηγαίνει χαμένος μαζί με τα υπέρογκα έξοδα που κάνανε. Όμως δυστυχώς αυτός είναι ο κανόνας. Πάντα την πληρώνουν οι

μικροί και οι φτωχοί. Αυτό το βλέπουμε καθημερινά να συμβαίνει όχι μόνο στη χώρα μας, όπου τις ζημιές και τα λάθη των μεγάλων και των πλουσίων καλούνται να τα πληρώσουν οι μεσαίοι και οι φτωχοί πολίτες, αλλά και σε πολλές ακόμη χώρες, όπου οι άνθρωποι υποφέρουν όχι μόνο οικονομικά, αλλά καθημερινά ζουν τον εφιάλτη του πολέμου, της πείνας και της αρρώστιας.

Τα δραματικά γεγονότα που παρακολουθούμε, μέσα από τις εφημερίδες και τις τηλεοράσεις μας, να διαδραματίζονται στις χώρες της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής, ακόμα και στην Ανατολική Ευρώπη είναι επιβεβαίωση του νόμου της ζούγκλας, ο οποίος δυστυχώς εφαρμόζεται διαχρονικά, ακόμη και στην εποχή μας, στην οποία υποτίθεται έχουμε αναπτυχθεί όχι μόνο τεχνολογικά, αλλά και πολιτιστικά και διακηρύττουμε την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη ανάμεσα στους λαούς. Τα αθώα μικρά παιδιά που σκοτώνονται στην Παλαιστίνη, οι απλοί πολίτες που χάνουν καθημερινά τη ζωή τους στην Ουκρανία, οι πάμφτωχοι κάτοικοι της Νιγηρίας και άλλων χωρών της Δυτικής Αφρικής, που πεθαίνουν από την καινούργια αρρώστια, οι πολίτες της Συρίας και της Λιβύης που δεν γνωρίζουν γιατί αλληλοσκοτώνονται, όλοι αυτοί υποφέρουν και θυσιάζονται χάρη των μεγάλων της γης, των μεγάλων πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων, που εξουσιάζουν τον πλανήτη μας.

Δεν είναι ασφαλώς τυχαίο το ότι οι οικονομικοί και στρατιωτικοί πόλεμοι διεξάγονται σε περιοχές που διαθέτουν μεγάλο ορυκτό πλούτο και σπουδαία γεωστρατηγική θέση. Δεν είναι επίσης παράλογο στα πλούσια αυτά κράτη  ο κόσμος να ζει κάτω από άθλιες συνθήκες και κυρίως να παραμένει αμόρφωτος. Ας πάρουμε για παράδειγμα τα κράτη της Αφρικής. Στην ήπειρο αυτή υπάρχουν τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου, χαλκού, διαμαντιών, χρυσού και άλλων πολύτιμων ορυκτών. Επίσης στη «Μαύρη» ήπειρο υπάρχουν τα μεγαλύτερα ποτάμια του πλανήτη, τα οποία θα μπορούσαν να αρδεύσουν τεράστιες εκτάσεις και να θρέψουν εκατομμύρια ανθρώπους. Και όμως αυτοί οι άνθρωποι στον 21^ο αιώνα, εξακολουθούν να πεθαίνουν από την πείνα, τους εμφύλιος πολέμους και τις αρρώστιες (έμπολα, έιτζ κ.λ.π.). Μέχρι πριν περίπου 50 χρόνια η ήπειρος αυτή ήταν μια μεγάλη ευρωπαϊκή αποικία. Οι λαοί ήταν δούλοι των ξένων, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο τον πλούτο των χωρών τους. Δυστυχώς όμως δεν πρόλαβαν να χαρούν την ανεξαρτησία τους, διότι αμέσως μετά την απομάκρυνση των εποίκων ξέσπασαν  εμφύλιοι πόλεμοι που οδήγησαν σε πραγματική γενοκτονία και εξαφάνιση με τον πλέον άγριο τρόπο ολόκληρων φυλών. Σε άλλες περιπτώσεις εγκαταστάθηκαν αιμοβόροι δικτάτορες, οι οποίοι και πάλι εξυπηρετούσαν ξένα συμφέροντα. Έτσι οι λαοί της Αφρικής ζουν καθημερινά κάτω από την αγωνία, τον φόβο και την αβεβαιότητα για το αύριο.  Κάτω από τέτοιες συνθήκες φυσικά δεν μπορούν να αναπτυχθούν ούτε οικονομικά, ούτε πολιτιστικά. Η φτώχια και ο αναλφαβητισμός κυριαρχούν, το φυσικό περιβάλλον καταστρέφεται ανελέητα.

Πολλοί κάτοικοι της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, μπροστά στην απελπισία τους, αναγκάζονται να αφήσουν τα σπίτια και τις οικογένειές τους και  να μεταναστεύσουν στην αναπτυγμένη Δύση. Στο «παράνομο» ταξίδι τους γίνονται και πάλι θύματα δουλεμπόρων και πολλοί χάνουν τη ζωή τους είτε από τις κακουχίες και τις αρρώστιες, είτε πνίγονται στη θάλασσα. Όσοι τελικά φθάνουν στον προορισμό τους ξαναγίνονται δούλοι σε ξένα αφεντικά…

Τελικά «όπου φτωχός και η μοίρα του». Τελικά ο αγρότης μας, ο εργάτης και ο άνεργος στις χώρες του Βορρά δεν έχει και μεγάλη διαφορά από τους «μαύρους» της Αφρικής, είναι και αυτός θύμα και δούλος των ισχυρών. Η μόνη διαφορά μας είναι ότι οι λαοί μας είναι σχετικά μορφωμένοι και μπορούμε να διεκδικούμε και να αγωνιζόμαστε ειρηνικά. Πρέπει να είμαστε ευτυχείς στην πατρίδα μας γιατί έχουμε ακόμη μια θαυμάσια νεολαία με μεγάλη μόρφωση. Ας σταθούμε δίπλα στους νέους μας, ας τους δώσουμε τα εφόδια που χρειάζονται, οράματα και ιδανικά, ώστε να απομακρυνθούν από τις σειρήνες της εποχής, που μέσα από τα ΜΜΕ τους προωθούν στην αδράνεια και τις εφήμερες απολαύσεις.  Μόνο με σωστή και μορφωμένη νεολαία μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο μέλλον.   

Κι έγινε η βροχή χαλάζι...

Η μεγάλη χαλαζόπτωση, που έπληξε τη Νάουσα πριν μια βδομάδα, με συνέπεια μεγάλες καταστροφές σε καλλιέργειες, δρόμους και άλλες ανθρώπινες κατασκευές, έδειξε για μια ακόμη φορά πόσο μικροί είμαστε μπροστά στις φυσικές δυνάμεις. Μπορεί η επιστήμη και η τεχνολογία να έχουν κάνει μεγάλη πρόοδο, ο άνθρωπος να έχει δημιουργήσει πολλά και να έχει ανακαλύψει ακόμη περισσότερα και όμως η δύναμή του είναι ελάχιστη μπροστά στη δύναμη της φύσης. Νομίζουμε ότι

με τα επιτεύγματά μας έχουμε γίνει κυρίαρχοι του σύμπαντος μέχρι που κάποια φυσική καταστροφή, όπως ένα ηφαίστειο, ένας σεισμός, μια καταιγίδα μας ξαναβάζουν στη θέση μας. Όπως γράψαμε πολλές φορές, είναι εντελώς κουτό να υποστηρίζουμε ότι η φύση με τις καταστροφές αυτές μας εκδικείται για όσα κακά την κάνουμε. Απλά στη φύση υπάρχουν οι φυσικοί κανόνες, οι φυσικές δυνάμεις και οι φυσικοί νόμοι, οι οποίοι διατηρούν την ισορροπία και τη μεγάλη ποικιλία στο κλίμα, στη μορφολογία του εδάφους, στους οργανισμούς. Εάν δεν υπήρχαν οι φυσικές αυτές δυνάμεις, τότε η γη θα παρουσίαζε μια θλιβερή ομοιομορφία και μια πολύ εύθραυστη ισορροπία. Ο άνθρωπος λοιπόν σαν δημιούργημα και μέρος της φύσης είναι υποχρεωμένος να ζει μέσα σ’ αυτή και να προσαρμόζεται σεβόμενος τους κανόνες της.

Επειδή, όπως συμβαίνει συνήθως μετά από μια μεγάλη καταστροφή, όλοι γίνονται ειδικοί και διαδίδονται πολλές ανόητες φήμες, σήμερα θα αφήσουμε για λίγο τη βοτανολογία και θα ασχοληθούμε με τη μετεωρολογία, γράφοντας λίγα πράγματα σχετικά με τη δημιουργία του χαλαζιού.

Το χαλάζι λοιπόν είναι και αυτό ένα από τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα, όπως η βροχή, το χιόνι κ.λ.π. Για να δημιουργηθεί χρειάζονται κάποιες ιδιαίτερες συνθήκες. Οι κόκκοι χαλαζιού δημιουργούνται μέσα σε μεγάλα κατακόρυφα σύννεφα, τους σωρειτομελανίες με τον παρακάτω μηχανισμό:

Όλα ξεκινούν από κάποιες σταγόνες νερού, που τυχαίνει να βρίσκονται στα κατώτερα στρώματα του νέφους. Στα σύννεφα αυτά εμφανίζονται πολλά ανοδικά ρεύματα. Έτσι κάποιο από αυτά τα ρεύματα μεταφέρει τη σταγόνα σε ανώτερες ψυχρές περιοχές, όπου παγώνει και μεγαλώνει ο όγκος της. Κατόπιν μπορεί κάποιο άλλο καθοδικό ρεύμα να την φέρει πιο κάτω. Εκεί γύρω της συγκεντρώνονται υδρατμοί, οι οποίοι υγροποιούνται. Έτσι όταν άλλο ρεύμα την ανεβάσει προς τα ανώτερα στρώματα του νέφους, το «παγάκι» γίνεται ακόμη μεγαλύτερο. Αυτές οι κινήσεις μπορούν να συμβούν πολλές φορές με συνέπεια όλο και να μεγαλώνει ο όγκος και το βάρος του. Γιαυτό το χαλάζι αποτελείται από πολλά στρώματα πάγου. Ώσπου κάποια στιγμή το βάρος του δεν του επιτρέπει να ανεβαίνει πλέον προς τα επάνω και με τη βοήθεια νέων ρευμάτων πέφτει στο έδαφος με μορφή χαλαζιού. Πολλές φορές ενώ περνάει από θερμά στρώματα αέρα, μπορεί να λιώσει και έτσι να πέσει στο έδαφος σαν ισχυρή βροχή με μεγάλες σταγόνες.

Συνήθως ο χαλαζόκοκκος έχει διάμετρο 2 – 5 εκατοστά και βάρος 10 – 15 γραμμάρια. Μέχρι σήμερα το μεγαλύτερο χαλάζι είχε βάρος 1520 γραμμάρια και έπεσε στην Ινδία. Η δύναμη του χαλαζιού οφείλεται στο βάρος του και στο μεγάλο ύψος απ’ όπου πέφτει, περίπου 3000 μέτρα.

Οι περιοχές που υποφέρουν από χαλαζοπτώσεις είναι αυτές που βρίσκονται κοντά σε έντονο ανάγλυφο, όπου επικρατούν τα ανοδικά ρεύματα.

Πώς μπορεί λοιπόν να προστατευτούμε από το χαλάζι; Μια πρώτη συμβουλή είναι να καλλιεργούμε φυτά, των οποίων η συγκομιδή γίνεται πριν την εποχή των χαλαζοπτώσεων. Δεύτερο να παίρνουμε προστατευτικά μέτρα, όπως ειδικά δίχτυα κ.λ.π..  Τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί και ειδικά κέντρα παρακολούθησης των χαλαζονεφών. Έτσι όταν επίκειται χαλαζόπτωση, βομβαρδίζονται τα σύννεφά και το χαλάζι μετατρέπεται σε βροχή. Όμως και αυτή η μέθοδος είναι δαπανηρή και πολλές φορές δεν πετυχαίνει.

Το συμπέρασμα είναι ότι δεν μπορούμε να τα βάλουμε με τη φύση. Και δυστυχώς όπως συμβαίνει πάντοτε τελικά την πληρώνουν οι μικροί και φτωχοί αγρότες, οι οποίοι βλέπουν τους κόπους τους και τα έξοδα μιας χρονιάς μέσα σε λίγα λεπτά να πάνε χαμένα. Ας ελπίσουμε η πολιτεία να αποζημιώσει τους πληγέντες παραγωγούς, διότι δεν πρέπει να ξεχνούν όλοι οι αρμόδιοι, ότι η οικονομία της χώρας μας στηρίζεται στην πρωτογενή παραγωγή και πρέπει γεωργοί και κτηνοτρόφοι να στηρίζονται πρώτοι απ’ όλους από το κράτος μας…  

Βότανα του Βερμίου: 55. Περικοκλάδα

Η περικοκλάδα είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα αγριόχορτα που φυτρώνει όχι μόνο στο βουνό μας, αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Θα τη συναντήσουμε στους πρόποδες του βουνού, στα λιβάδια, σε εύφορες και άγονες γεωργικές εκτάσεις, στους φράχτες, στις άκρες των δρόμων, ακόμη και να αναρριχάται στους τοίχους των σπιτιών. Μάλιστα είναι ένα από τα επικίνδυνα ζιζάνια, που ταλαιπωρούν τους αγρότες μας. Είναι πολύ ανθεκτική και φυτρώνει σε ολόκληρο τον πλανήτη εκτός

από την πολική ζώνη. Παρ’ όλα αυτά αποτελεί ένα σημαντικό βότανο χάρη στις πολλές φαρμακευτικές ιδιότητές της.

Η περικοκλάδα λοιπόν φέρει το επιστημονικό όνομα Κομβόλβουλος ο αρουραίος (Convolvulus arvensis) και ανήκει στην οικογένεια των Κομβολβουλίδων (Convolvulaceae). Είναι γνωστή με τα ονόματα περιπλοκάδα, περικοκλάδι, χωνάκι κ.λ.π. Χαρακτηρίζεται από τον λεπτό μακρύ βλαστό της, ο οποίος έρπει ή αναρριχάται. Τα φύλλα της έχουν σχήμα αβγοειδές, μακρουλά και μυτερά στην άκρη. Τα άνθη της είναι σχετικά μεγάλα, βγαίνουν από τις μασχάλες και έχουν ενιαία στεφάνη σε σχήμα χωνιού, που αποτελείται από πέντε μέρη με άσπρο ή ρόδινο χρώμα, 5 στήμονες και 5 στύλους. Ο καρπός της είναι κάψα και περιέχει αρκετούς μικρούς σπόρους. Ανθίζει από την άνοιξη μέχρι και το φθινόπωρο. Συχνά συναντούμε σε πιο υγρά μέρη και την «Περικοκλάδα καλυστέγη» των φρακτών, η οποία έχει μεγαλύτερα άσπρα άνθη και φύλλα που μοιάζουν με καρδιές.

Η περικοκλάδα περιέχει σημαντικές χημικές ουσίες, όπως ρητίνες, σαπωνίνες, αλκαλοειδή, κόμμι, σάκχαρα, μέταλλα κ.λ.π. Συνήθως χρησιμοποιούνται για ιατρικούς σκοπούς οι ρίζες και τα φύλλα της. Έχει ιδιότητες αντιπυρετικές, καθαρκτικές, υπακτικές, διουρητικές και χολαγωγές. Επίσης χρησιμοποιείται εξωτερικά για δερματικές παθήσεις. Κάποια είδη περικοκλάδας χρησιμοποιούνται στην αρωματοποιία ή σαν χρωστικές ουσίες.

Χρειάζεται προσοχή στη χρήση της και συμβουλές από ειδικούς, διότι περιέχει και κάποιες επικίνδυνες ουσίες. 

Βότανα Του Βερμίου: 54. Βερμπάσκο

Tο Βερμπάσκο είναι ένα φυτό, πολύ συνηθισμένο στα μέρη μας. Θα το συναντήσουμε κυρίως στα λιβάδια, στις άκρες των χωραφιών και στους πρόποδες του βουνού μας. Μάλιστα συνήθως έχει  μεγάλο μέγεθος και έτσι ξεχωρίζει από μακριά.

Πρόκειται για το φυτό Βερμπάσκο ο θάψος (Verbascum thapsus), το οποίο είναι γνωστό με τα ονόματα φλώμος, φλομόχορτο, γλώσσα, μεσίσανδρος, καλάνθρωπος κ.λ.π. Ανήκει στην οικογένεια των Σκροφουλαριίδων (Scrophulariaceae) και στο ίδιο γένος ανήκουν πάνω από 350 είδη με μερικά από αυτά να είναι ενδημικά της ελληνικής γης. Είναι φυτά μονοετή, διετή ή πολυετή. Χαρακτηριστικό

τους είναι το χνούδι, που στα περισσότερα είδη σκεπάζει τα φύλλα και τον βλαστό. Έχουν στέλεχος συνήθως όρθιο με ύψος που μπορεί να φθάσει και τα 2 μέτρα. Τα φύλλα του είναι μεγάλα και παχιά με αυγοειδές ή λογχοειδές σχήμα και βγαίνουν κατευθείαν από το στέλεχος.  Τα άνθη του είναι κίτρινα με 5 λοβούς,  5 στήμονες και  σχηματίζουν στάχυ.  Ανθίζει συνήθως την άνοιξη και το καλοκαίρι.

Το βερμπάσκο χρησιμοποιείται σαν θεραπευτικό βότανο χάρη στις πολλές χημικές ουσίες που περιέχει, όπως σαπωνίνες, αιθέρια έλαια, οργανικά οξέα, φυτική κόλλα, χρωστικές κ.λ.π. Χρησιμοποιούνται περισσότερο τα φύλλα και τα άνθη του. Τα φύλλα σε εξωτερική χρήση είναι επουλωτικά. Επίσης βοηθούν στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος και άλλων παθήσεων του αναπνευστικού (βήχας, κοκίτης, βρογχίτιδα, άσθμα κ.λ.π.). Τα άνθη του χρησιμοποιούνται σαν αποχρεμπτικά, μαλακτικά, αντισπασμωδικά, καταπραϋντικά, παυσίπονα και ηρεμιστικά κατά της αϋπνίας.

Το βερμπάσκο είναι διουρητικό και γενικά έχει ιδιότητες που βοηθούν στην καλή λειτουργία του ουροποιητικού. Επίσης σε εξωτερική χρήση απαλύνει τον πόνο στις αρθρώσεις και βοηθάει  στη θεραπεία δερματικών προβλημάτων, όπως χιονίστρες, καλόγηρους, παρανυχίδες, αιμορροΐδες κ.λ.π. Πολλοί βάζουν άνθη βερμπάσκου μέσα σε ελαιόλαδο, όπως το βάλσαμο, και το χρησιμοποιούν για τη θεραπεία της ωτίτιδας. Όλα  αυτά φυσικά χρειάζονται προσοχή και συμβουλές από ειδικούς.

Το βερμπάσκο χρησιμοποιείται ακόμη και σαν καλλυντικό, σαν βαφή μαλλιών. Ένα υγρό, που παρασκευάζεται με πρώτη ύλη τα άνθη, δίνει στα μαλλιά ένα χρυσόξανθο χρώμα.

Βότανα του Βερμίου: 53. Παλιούρι

Σήμερα θα αναφερθούμε σε ακόμη ένα πολύ παρεξηγημένο φυτό, που το συναντούμε στο βουνό μας, στα λιβάδια και στις άκρες των χωραφιών. Πρόκειται για το παλιούρι, ένα θάμνο που χαρακτηρίζεται από τα πολλά και φοβερά αγκάθια του, γιαυτό και οι αγρότες προσπαθούν να τον εξολοθρέψουν από τα κτήματά τους, εκτός από μερικούς, οι οποίοι τον χρησιμοποιούν σαν προστατευτικό φράχτη

. Μάλιστα σύμφωνα με την παράδοση από παλιούρι ήταν κατασκευασμένο το ακάνθινο στεφάνι που έβαλαν οι Εβραίοι στο Χριστό πριν τον σταυρώσουν.  

Το παλιούρι λοιπόν φέρει το επιστημονικό όνομα Πάλιουρας (Paliurus spina – christi και  Paliurus aculeatus) και είναι γνωστός με τα ονόματα τσαλί, πάλιουρας, παλέουρο κ.λ.π. Είναι ένας φυλλοβόλος θάμνος που ανήκει στην οικογένεια των Ραμνοειδών ή Ραμνωδών (Rhamnaceae). Φυτρώνει σε ολόκληρη την Ελλάδα και γενικά στις Μεσογειακές χώρες, σε περιοχές σχετικά χαμηλού υψομέτρου και ημιορεινές. Αντέχει στην ξηρασία.  Έχει ύψος περίπου 2 – 3 μέτρα. Τα φύλλα του είναι σχετικά μικρά αυγοειδή και στη βάση τους έχουν δυο μυτερά αγκάθια, τα οποία μάλιστα σκαλώνουν σαν αγκίστρια και είναι δύσκολη η αφαίρεσή τους από το δέρμα και τα ρούχα.. Τα άνθη του είναι μικρά κίτρινα και βγαίνουν πολλά μαζί στις μασχάλες των φύλλων την άνοιξη  με αρχές καλοκαιριού. Ο καρπός του έχει σχήμα ημισφαιρίου και περιβάλλεται  από ένα πτερύγιο.

Σαν βότανο χρησιμοποιούνται κυρίως οι καρποί του παλιουριού. Περιέχουν χημικές ουσίες, όπως τανίνες, αλκαλοειδή κ.λ.π. Έχουν ιδιότητες που βοηθούν στην καλή λειτουργία του πεπτικού και του ουροποιητικού συστήματος. Χρησιμοποιούνται για τη δυσκοιλιότητα, τη διάρροια, σαν καθαρκτικό, για τις πέτρες των νεφρών και της ουροδόχου κύστης. Επίσης έχουν ιδιότητες διουρητικές, αντισηπτικές, αντιφλεγμονώδεις, αποχρεμπτικές κ.λ.π. Χρησιμοποιούνται για προβλήματα του αναπνευστικού, όπως βήχας, άσθμα, βρογχίτιδα. Ακόμη βοηθάνε στην υπέρταση και την αρθρίτιδα. Εξωτερικά χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία προβλημάτων του δέρματος, όπως λειχήνες, εκζέματα κ.λ.π. Μερικοί υποστηρίζουν ότι θεραπευτικές ιδιότητες, κυρίως για το ουροποιητικό σύστημα, διαθέτουν και οι ρίζες του θάμνου.

Η στήλη μας δεν δίνει συμβουλές για τον τρόπο χρήσης του παλιουριού και των άλλων βοτάνων, διότι δεν είμαστε οι ειδικοί. Πριν χρησιμοποιήσουμε κάποιο βότανο θα πρέπει πρώτα να ρωτήσουμε το γιατρό ή κάποιον άλλον ειδικό.

Τέλος το παλιούρι θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα μελισσουργικά φυτά. Τα άνθη του προσελκύουν τις μέλισσες, οι οποίες παράγουν ένα κιτρινωπό μέλι άριστης ποιότητας.

Βότανα του Βερμίου: 52. Άγριο καρότο

Το αγριοκαρότο είναι ένα ακόμη αγριόχορτο, το οποίο συναντούμε στο βουνό μας, σχεδόν παντού και συχνά δεν το δίνουμε σημασία. Και όμως έχει πολλές και σημαντικές ιδιότητες.

Το επιστημονικό όνομά του  είναι Δαύκος το καρότο (Daucus carota) και μαζί με άλλα παρόμοια και γνωστά φυτά ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδιοφόρων (Umbelliferae). Είναι γνωστό και με τα ονόματα δαυκί, σταφυλίνος ή σταφυλίνακας και χαβούτσι. Πρόκειται για  ένα ανθεκτικό

βότανο που ζει δύο χρόνια με σκληρή μακριά ρίζα σαν λεπτό καρότο. Διαθέτει μακρύ βλαστό περίπου 1 μέτρο, από τον οποίο βγαίνουν μεγάλά σύνθετα φύλλα σε σχήμα φτερού. Τα άνθη του είναι συνήθως άσπρα, πολύ μικρά σε μέγεθος και βγαίνουν πολλά μαζί σε ταξιανθία σύνθετου σκιάδιου, στο κέντρο του οποίου έχουν σκούρο καφετί χρώμα. Ανθίζει από το Μάρτιο μέχρι το Νοέμβριο (ανάλογα με το υψόμετρο και το κλίμα). Στο τέλος της άνθησης το σκιάδιο κλείνει προς τα μέσα και σχηματίζει μικρή φωλιά. Τα άνθη διαθέτουν 5 πέταλα, 5 στήμονες και 2 στύλους. Οι καρποί του είναι διπλό αχαίνιο. Φυτρώνει στα λιβάδια, στους αγρούς και στα ανοιχτά μέρη  του βουνού.

Το άγριο καρότο είναι ο πρόγονος του ήμερου καρότου και είναι γνωστό από παλιά, το χρησιμοποιούσαν ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης και άλλοι γιατροί της αρχαιότητας.

Διαθέτει πολλές χρήσιμες χημικές και φαρμακευτικές ουσίες, κυρίως βιταμίνες, όπως η προβιταμίνη Α (καροτίνη), η C και η Β, καθώς και πτητικά έλαια, σάκχαρα, μέταλλα κ.λ.π.. Τα φύλλα και οι βλαστοί χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία προβλημάτων του ουροποιητικού (πέτρες νεφρών, κυστίτιδες, προστατίτιδα κ.λ.π.). Η ρίζα του χρησιμοποιείται χλωρή, ξηρή ή ψητή σε μορφή πολτού ή σκόνης και έχει ιδιότητες διουρητικές, επίσης χρησιμοποιείται σαν απολυμαντικό και κατά της αναιμίας, της ουρικής αρθρίτιδας, των ρευματισμών κ.λ.π.. Σε εξωτερική χρήση χρησιμοποιείται σαν επουλωτικό για  εγκαύματα, μαλακτικό, κατά της φαγούρας και τονωτικό. Οι σπόροι του καρότου βρασμένοι χρησιμοποιούνται σαν τονωτικό της όρεξης και γενικά για διαταραχές του πεπτικού (φούσκωμα κ.λ.π.), καθώς και για τη ρύθμιση της εμμηνόρροιας. Όμως δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται στην περίοδο της εγκυμοσύνης. Επίσης πρέπει να προσέχουμε όταν  μαζεύουμε το άγριο καρότο, γιατί μοιάζει λίγο με το δηλητηριώδες κώνειο.

Από τη ρίζα του καρότου παρασκευάζονται χρωστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για τον χρωματισμό τυριών και άλλων τροφίμων. Επίσης από τα μικρά σκούρα άνθη, που βρίσκονται στο κέντρο του σκιάδιου, παρασκευάζονται χρώματα ζωγραφικής.

Βότανα του Βερμίου: 51. Πικραγγουριά

Πολλές φορές γράψαμε στη στήλη μας για διάφορα βότανα, τα οποία έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες, όμως παράλληλα περιέχουν και τοξικές ουσίες, που τα καθιστούν επικίνδυνα για την υγεία μας, όταν τα χρησιμοποιούμε χωρίς τις οδηγίες γιατρών, φαρμακοποιών ή άλλων ειδικών. Γιαυτό εξάλλου, επειδή και εμείς δεν είμαστε ειδικοί, στο αφιέρωμά μας στα βότανα του Βερμίου, απλά περιγράφουμε

τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες των φυτών και δεν δίνουμε συμβουλές σχετικές με τον τρόπο χρήσης τους ως φαρμακευτικών βοτάνων.

Η πικραγγουριά λοιπόν είναι ένα βότανο του βουνού μας, το οποίο έχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες, όμως συγχρόνως περιέχει δηλητηριώδεις ουσίες, οι οποίες μπορούν να μας οδηγήσουν ακόμη και στον θάνατο, όταν δεν το χρησιμοποιούμε σωστά. Πρόκειται για  φυτό, γνωστό με το επιστημονικό όνομα Εκβάλιο το ελατήριο (Ecballium elaterium). Ανήκει στην οικογένεια των Κολοκυνθίδων (Cucurbitaceae) μαζί με τα αγγούρια, κολοκύθια, καρπούζια κ.λ.π. και είναι γνωστή και με τα ονόματα αγριαγγουριά, γιαϊδουραγγουριά και άλλα. Φυτρώνει συνήθως σε άγονα πετρώδη εδάφη. Μπορεί όμως να τη συναντήσουμε και κοντά σε ποτάμια και γενικά σε υγρές περιοχές, σε σχετικά χαμηλά υψόμετρα. Ευδοκιμεί σε ολόκληρη σχεδόν την Ελλάδα καθώς και σε πολλές άλλες Μεσογειακές χώρες.

Η πικραγγουριά είναι ποώδες φυτό που μπορεί να βλαστάνει για πολλά χρόνια. Έχει χοντρό παχύ βλαστό με μικρά αγκαθάκια που έρπει και μπορεί να ξεπεράσει σε μήκος τα δύο μέτρα. Το ύψος του φθάνει το μισό μέτρο. Από το βλαστό βγαίνουν μεγάλα σκουροπράσινα, καρδιοειδή, οδοντωτά φύλλα, τα οποία έχουν έντονα νεύρα, μακρύ μίσχο  και καλύπτονται από χνούδι. Ανθίζει συνήθως το καλοκαίρι. Βγάζει θηλυκά και αρσενικά άνθη. Τα θηλυκά άνθη του είναι μεγάλα κιτρινοπράσινα με 5 πέταλα και 5 στήμονες, βγαίνουν στις μασχάλες των φύλλων, όπως των κολοκυθιών, ενώ τα αρσενικά σχηματίζουν μικρά τσαμπιά. Ο καρπός του μοιάζει με μικρό χνουδωτό αγγουράκι (3 – 4 εκατοστά) και έχει πιο ανοιχτό πράσινο χρώμα. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του ώριμου καρπού είναι όταν τον πατάμε να εκσφενδονίζει τους σπόρους μαζί με ένα βρωμερό πικρό υγρό. Γενικά ολόκληρο το φυτό μυρίζει άσχημα.

Όμως αυτός ο πικρός χυμός διαθέτει πολλές φαρμακευτικές ουσίες (ελατηρίνη κ.λ.π.) και χρησιμοποιείται συμπυκνωμένος και αποξηραμένος σε μορφή ελάσματος στην ιατρική για την παρασκευή καθαρκτικών και άλλων φαρμάκων, όπως αντιφλεγμονώδη, παυσίπονα κ.λ.π.. Επίσης σε πάρα πολύ μικρές δόσεις χρησιμοποιείται για την θεραπεία της ιγμορίτιδας.  Η αποξηραμένη ρίζα σε μορφή πολτού χρησιμοποιείται και σαν κατάπλασμα για δερματικές παθήσεις, κάλους, κατά της  αρθρίτιδας κ.λ.π.

Οι φαρμακευτικές ιδιότητες της πικραγγουριάς είναι γνωστές ήδη από την αρχαιότητα. Την χρησιμοποιούσαν ο  Διοσκουρίδης, ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός, ο Θεόφραστος και ο Πλίνιος.  Πάντως χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, γιατί ο χυμός είναι τοξικός και καλά θα κάνουμε να μην ακούμε διάφορες συμβουλές, διότι μπορεί να κινδυνέψουμε. Δυστυχώς δεν είναι λίγοι αυτοί που την έπαθαν με την πικραγγουριά ακούγοντας και πιστεύοντας κάποιους άσχετους. Μάλιστα στη δεκαετία του ’50 ορισμένοι  διέδωσαν ότι ο δηλητηριώδης χυμός έχει αντικαρκινικές ιδιότητες και έστειλαν στον θάνατο πολλούς απελπισμένους ανθρώπους μια ώρα νωρίτερα.

Σήμερα λοιπόν που γιορτάζουμε το θερινό ηλιοστάσιο, ας απολαύσουμε τις ομορφιές της φύσης και ας κρατηθούμε μακριά  από κομπογιαννίτες και άλλους αλαφροήσκιωτους…

Βότανα του Βερμίου: 50. Βίνκα

Σίγουρα ελάχιστοι γνωρίζουν ποιο φυτό είναι η βίνκα, ίσως οι περισσότεροι δεν το γνωρίζουν ούτε με την κοινή ονομασία «αγριολίτσα». Και όμως το αγριολούλουδο – βότανο που θα μας απασχολήσει στο σημερινό σημείωμά μας  είναι αρκετά γνωστό. Το γνωρίζουμε περισσότερο σαν λουλούδι που ομορφαίνει τους κήπους μας και μάλλον δεν ξέρουμε ότι είναι και αυτοφυές αγριολούλουδο. Όμως

εάν κάνουμε μια στάση στο δρόμο που πηγαίνει προς το Γιαννακοχώρι θα το βρούμε στις παρυφές του δρόμου μαζί με το θυμάρι και με άλλα πολλά όμορφα αγριολούλουδα και φαρμακευτικά βότανα που διαθέτει το βουνό μας. 

Η Βίνκα λοιπόν ή Βίγκα φυτρώνει στο Βέρμιο και σε ολόκληρη σχεδόν την Ελλάδα και συναντάται σε τρία είδη,  τη μεγάλη Βίνκα (Vinca major), τη μικρή Βίνκα (Vinca minor) και την ποώδη ή αγριολίτσα ή αγριολίζα. Ανήκει στην οικογένεια Αποκυνίδες (Apocynaceae) μαζί με την πικροδάφνη, με την οποία εξάλλου μοιάζει πάρα πολύ στο σχήμα των ανθέων. Τα άνθη της έχουν χρώμα ανοιχτό μπλε. Φέρουν κάλυκα χωρισμένο σε πέντε στενούς λοβούς και στεφάνη με πέντε πέταλα που ξεκινούν από ένα σωλήνα. Ανθίζει τον Μάρτιο – Ιούνιο. Ο βλαστός της είναι αρκετά μακρύς, μέχρι 2 μέτρα και έρπει στο έδαφος. Από αυτόν βγαίνουν μικρότερα κλαδιά και γυαλιστερά ωοειδή φύλλα με μήκος περίπου τα 3 – 4 εκατοστά.

Η Βίνκα είναι φαρμακευτικό βότανο, γνωστό από την αρχαιότητα. Μάλιστα ο μεγάλος Διοσκουρίδης το χρησιμοποιούσε για τη θεραπεία της δυσεντερίας και της διάρροιας. Περιέχει πολύτιμες χημικές ουσίες, όπως τανίνες, βιταμίνη C και πολλά αλκαλοειδή. Κυρίως χρησιμοποιούνται τα φύλλα και οι βλαστοί του αποξηραμένοι πάντα σε σκιερά μέρη. Έχουν ιδιότητες αιμοστατικές και αντισηπτικές, γιαυτό χρησιμοποιούνται με τη μορφή αφεψήματος για πλύσεις πληγών του στόματος, για την αντιμετώπιση της ρινορραγίας κ.λ.π. Ορισμένοι υποστηρίζουν επίσης ότι η βίνκα βοηθάει, στην ρύθμιση της πίεσης, ακόμη και στον πονόδοντο. Ασφαλώς πριν τη χρησιμοποιήσουμε καλά θα κάνουμε να ρωτήσουμε κάποιον γιατρό ή άλλον ειδικό, διότι ορισμένα συστατικά του φυτού έχουν τοξικές ιδιότητες.

Η βίνκα καλλιεργείται με πολλές παραλλαγές σαν διακοσμητικό φυτό για να στολίζει τους κήπους. Είναι ανθεκτική και αντέχει στην ξηρασία. Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν επίσης στην οινοποιία και στη βυρσοδεψία.

Εκλογές και Ημέρα Περιβάλλοντος

Τελείωσαν λοιπόν και οι φετινές εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης και τώρα που ηρέμησαν τα πράγματα καιρός είναι να κάνουμε και το δικό μας σχολιασμό. Και φέτος όπως φάνηκε η προεκλογική περίοδος είχε πολλά που θύμιζαν τις προηγούμενες εκλογές και μάλιστα σε πολλά σημεία μας θύμισαν πολύ παλιές καταστάσεις. Ίσως διότι οι αυτοδιοικητικές εκλογές έγιναν μαζί με τις Ευρωεκλογές, ίσως διότι τα πολιτικά κόμματα έδωσαν σ’ αυτές πολιτική διάσταση και ήθελαν να «μετρήσουν τα κουκιά τους».

Η διαφορά των πρόσφατων εκλογών από τις παλιές ήταν ότι, τουλάχιστον στον τόπο μας, διατηρήθηκε το καλό πολιτικό κλίμα και οι υποψήφιοι δεν επέλεξαν ακρότητες και χτυπήματα «κάτω από τη μέση». Ασφαλώς, όπως συμβαίνει σε ανάλογες περιπτώσεις ακούσαμε πολλά μεγάλα λόγια και επιβεβαιώθηκαν οι παροιμίες που λένε: «όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα μικρό καλάθι», «έξω απ’ τον χορό πολλά τραγούδια λένε», «όποιος θέλει τα πολλά χάνει και τα λίγα» κ.λ.π, κ.λ.π.

Εκείνο πάντως που έκανε εντύπωση και μας γύρισε πολλά χρόνια πίσω ήταν η μεγάλη σπατάλη που έγινε όχι μόνο από τους συνδυασμούς, αλλά και από μεμονωμένους υποψήφιους στις προεκλογικές δαπάνες και κυρίως στα διαφημιστικά φυλλάδια. Δεν φτάνει που στις ευρωεκλογές συμμετείχαν πάνω από 40 συνδυασμοί με συνέπεια να τυπώνονται και μετά να πετιούνται στα σκουπίδια εκατομμύρια ψηφοδέλτια, αλλά επίσης κάθε ώρα βλέπαμε στις εισόδους των σπιτιών και στους δρόμους πεταμένα πολυτελή διαφημιστικά έντυπα, ψηφοδέλτια και κάθε είδους άχρηστα χαρτιά. Φαίνεται ότι οι φίλοι μας υποψήφιοι νόμιζαν ότι έτσι θα προσελκύσουν ψηφοφόρους. Όμως η πόλη μας είναι μικρή και δόξα τω Θεώ λίγο πολύ όλοι είμαστε γνωστοί και οι πολλές διαφημίσεις μόνο κακό κάνουν στη τσέπη  και κυρίως στο περιβάλλον. Ακόμη και κάποιοι που στην αρχή έδειξαν να αντιστέκονται στην προεκλογική ρύπανση, τελικά και αυτοί ακολούθησαν το ρεύμα.

Όλα αυτά εκτός των άλλων άσχημων εντυπώσεων, δημιούργησαν και ένα κλίμα δυσπιστίας εκ μέρους των δημοτών, οι οποίοι εύλογα διερωτώνται: «πώς είναι δυνατόν αυτοί που μας μιλούν για περιορισμό και σωστή διαχείριση των σκουπιδιών, για προστασία του περιβάλλοντος κ.λ.π., οι ίδιοι να ρυπαίνουν με τον χειρότερο τρόπο;».

Τις μέρες αυτές γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Όπως πληροφορηθήκαμε με την ευκαιρία της Ημέρας αυτής, και φέτος ο Δήμος μας διοργανώνει εθελοντικό καθαρισμό και άλλες δραστηριότητες. Συνήθως στις δραστηριότητες αυτές κάθε χρόνο συμμετέχουν όλο και λιγότεροι, συνήθως οι ίδιοι δημότες, που ορισμένοι τους χαρακτηρίζουν  γραφικούς, υπάρχουν και μερικοί που το κάνουν για δημοσιότητα και όπως πάντα πρωταγωνιστούν οι μικροί μαθητές με τους δασκάλους τους. Φέτος λοιπόν θα ήταν καλό στις εκδηλώσεις αυτές και προπάντων στον εθελοντικό καθαρισμό της πόλης να δώσουν το έντονο παρόν οι απερχόμενοι και οι νέοι δημοτικοί σύμβουλοι. Έτσι θα αποδείξουν έμπρακτα το ενδιαφέρον τους για το περιβάλλον και την πόλη μας και θα ξεπλύνουν τις προεκλογικές τους οικολογικές αμαρτίες.    

Βότανα του Βερμίου: 49. Θυμάρι

Μπορεί οι πολλές βροχές να μας χάλασαν λίγο τα πασχαλινά μας προγράμματα, μπορεί να έβαλαν σε περισσότερους κόπους τους αγρότες μας, όμως βοήθησαν να πρασινίσει για τα καλά το βουνό και

γενικά η φύση μας. Κάνοντας μια βόλτα στο Βέρμιο και στον κάμπο μας απολαμβάνουμε τον καθαρό αέρα, τα υπέροχα τοπία, τα πανέμορφα αγριολούλουδα με τις θεσπέσιες μυρουδιές τους. Μάλιστα σχετικά νωρίς άνθισε και το θυμάρι και η μυρουδιά του κοντά στις πηγές του Αι Νικόλα, στο δρόμο προς το Ροδοχώρι και σε πολλά ακόμη σημεία του βουνού μας στην κυριολεξία «σπάει» τις μύτες.

Το θυμάρι λοιπόν είναι ένα μικρό ποώδες φυτό γνωστό με το επιστημονικό όνομα Θύμος ο κοινός (Thymus vulgaris) και ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae). Είναι γνωστό και με τα ονόματα θρούμπι, σμάρι κ.λ.π. Υπάρχουν ακόμη πολλά είδη θυμαριού που διαφέρουν στο μέγεθος, στο σχήμα των φύλλων και των λουλουδιών και κυρίως στην οσμή. Περισσότερο μυρίζουν αυτά που φυτρώνουν σε ξηρά κλίματα. Διότι ακόμη και στις Βόρειες ευρωπαϊκές χώρες θα συναντήσουμε θυμάρι, όμως η μυρουδιά του δεν έχει καμιά σχέση με το δικό μας.

Το θυμάρι λοιπόν φυτρώνει σε ξηρά και πετρώδη εδάφη. Το ύψος του μπορεί να φθάσει στα 15 εκατοστά. Έχει απλό βλαστό και τα φύλλα του είναι μικρά, λογχοειδή με χνούδι στην κάτω επιφάνεια. Τα άνθη του βγαίνουν πολλά μαζί σαν μικρή φούντα, είναι μικροσκοπικά σωληνοειδή. Φύλλα και άνθη περιέχουν αιθέρια έλαια και αναδύουν τη γνωστή οσμή. Ανθίζει την άνοιξη και το καλοκαίρι, συνήθως από τον Μάιο μέχρι τον Ιούλιο.

Το θυμάρι χρησιμοποιείται σαν φαρμακευτικό βότανο, λόγω των πολλών χημικών ουσιών που περιέχει, όπως θυμόλη, καρβακρόλη, λιναλόλη, κυμόλη, τανίνες, σαπωνίνες κ.λ.π. Χρησιμοποιούνται τα φύλλα και τα άνθη σε μορφή αιθέριου ελαίου, εγχύματος ή σιροπιού. Το θυμάρι έχει ιδιότητες χωνευτικές, ηρεμιστικές, αντισπασμωδικές, αντιβακτηριακές, αντιμυκητιακές, διουρητικές, ανθελμινθικές, αποχρεμπτικές κ.λ.π. Χρησιμοποιείται σαν επουλωτικό για πληγές του στόματος ή για προβλήματα του ουροποιητικού και του αναπαραγωγικού συστήματος. Επίσης είναι πολύ καλό για τον πονόλαιμο, το βήχα, τη γρίπη και τα κρυολογήματα. Ακόμη ένα μπάνιο με αιθέριο έλαιο θυμαριού τονώνει, ξεκουράζει και καταπραΰνει τους πόνους από τους ρευματισμούς. Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται και για μασάζ, όμως χρειάζεται προσοχή, διότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να βλάψει, γιαυτό πάντα ακολουθούμε τις οδηγίες ειδικών.

Ασφαλώς όλοι γνωρίζουμε ότι το θυμάρι χρησιμοποιείται στη μαγειρική για να νοστιμίζει τα ψητά, κυρίως ψάρια και άλλα φαγητά. Επίσης αποτελεί σπουδαία τροφή για τα ζώα και είναι ένα από τα καλύτερα μελισσοκομικά φυτά. Εξάλλου είναι γνωστό το θυμαρίσιο μέλι για την εξαιρετική ποιότητά του. Τέλος μια γλάστρα με θυμάρι στο μπαλκόνι το καλοκαίρι βοηθάει μαζί με τον βασιλικό στην απομάκρυνση των ενοχλητικών κουνουπιών.