Βότανα του Βερμίου: 66. Παιώνια

Α

σφαλώς στο μεγάλο αφιέρωμα της στήλης μας στα φυτά του Βερμίου δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε την πανέμορφη Παιώνια. Αφορμή για το σημερινό μας σημείωμα στάθηκε η πρόσκληση του αγαπημένου μας φίλου, ποιητή Ηλία Τσέχου, ο οποίος για μια ακόμη φορά

δείχνοντας έμπρακτα την αγάπη του για τον τόπο του, εδώ και μερικά χρόνια προσπαθεί να αναδείξει τις ομορφιές της Κράστας και της ευρύτερης περιοχής του βουνού μας.

Έτσι λοιπόν την περασμένη Κυριακή μαζί με μερικούς φίλους και με ξεναγό τον Ηλία επισκεφθήκαμε την τοποθεσία του βουνού μας Τσουκνίδα, κοντά στον Αι Γιώργη τον Περιστερεώτα, όπου έκθαμβοι αντικρίσαμε μέσα στο πανέμορφο δάσος με τις βελανιδιές, τα σφενδάμια, τους γάβρους και τους κράταιγους τεράστιες εκτάσεις καλυμμένες από μυροβόλα βότανα, όπως θυμάρι, αγριοτριανταφυλλιές, παλιούρια, καμπανούλες, βερμπάσκο, μελισσόχορτο, ασφοδελούς κ.λ.π.. Ανάμεσά τους ξεχώριζαν μεγαλοπρεπείς οι Παιώνιες, ολάνθιστες με τα μεγάλα πορφυρά άνθη τους. Τότε μέσα σ’ αυτό το παραδεισένιο τοπίο, για μια ακόμη φορά διαπιστώσαμε ότι δεν είχαν άδικο οι πρόγονοί μας, που τοποθετούσαν στο Βέρμιο τους μυθικούς κήπους του Μήδα.

Η Παιώνια λοιπόν είναι ένα πανέμορφο αγριολούλουδο, που φυτρώνει στη χώρα μας σε δάση της Κεντρικής Ελλάδας (Παρνασσός), στη Βόρεια Ελλάδα (Βέρμιο, Δράμα, Θράκη) καθώς και σε νησιά, όπως την Κρήτη, τη Ρόδο, την Κάρπαθο κ.λ.π. Ανήκει στην οικογένεια των Παιωνιδών (Paeoniaceae) και στο γένος Παιώνια (Paeonia). Στην Ελλάδα συναντούμε τα είδη: Παιώνια του Παρνασσού (paeonia parnassica), Πηγουνιά (Paeonia clusii)  με τα λευκά άνθη, την ενδημική Παιώνια της Ρόδου (Paeonia rhodia), την πιο συνηθισμένη Παιώνια την αρσενική Paeonia mascula και την Παιώνια την ξενική (Paeonia peregrine). Στην Ευρώπη συναντούμε 15 είδη ενώ στην Κίνα φυτρώνουν ή καλλιεργούνται περισσότερα από 300 είδη. Η δικιά μας ανήκει στο είδος Παιώνια η αρσενική. Είναι φυτό πολυετές ύψους περίπου 80 εκατοστών και την άνοιξη βγάζει μεγάλα σκουροπράσινα σύνθετα πολυσχιδή φύλλα. Ανθίζει στα τέλη Απριλίου – αρχές Ιουνίου (στα νησιά ενωρίτερα) και κάνει μεγάλα εντυπωσιακά άνθη διαμέτρου περίπου 8 εκατοστών, που αποτελούνται συνήθως από 7 πέταλα και  αναδύουν ένα διακριτικό άρωμα κανέλλας.

Η Παιώνια είναι γνωστή από την αρχαιότητα χάρη στην ομορφιά της και τις πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες. Πήρε το όνομά της από τον γιατρό Παιώνα, ο οποίος σύμφωνα με τη μυθολογία τη χρησιμοποίησε για να γιατρέψει τον Πλούτωνα. Άλλος μύθος λέει ότι ο Παιώνας, όταν πέθανε, μεταμορφώθηκε στο φυτό Παιώνια. Χρησιμοποιούνταν από τον Ιπποκράτη και τον Διοσκουρίδη για παθήσεις των νεφρών και των νεύρων. Σήμερα επίσης χρησιμοποιείται σαν παυσίπονο και σαν ελαφρό ναρκωτικό. Όμως χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, διότι αυτό το πανέμορφο φυτό περιέχει εκτός από αιθέρια έλαια και επικίνδυνα δηλητήρια.

Εκτός από τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες, τα πανέμορφα άνθη της Παιώνιας χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για τον στολισμό των σπιτιών, ακόμη  και των επιταφίων. Επίσης στην Κρήτη ήταν έθιμο να τα φορούν οι γαμπροί στο πέτο τους.

Η Παιώνια λοιπόν θεωρείται ο βασιλιάς των αγριολούλουδων και όπως γράφει ο αγαπημένος μας ποιητής Ηλίας Τσέχος:

«Πασάων βοτανέων βασιληίδα»!

Παιώνιες περήφανες εταίρες

Αιώνιες αγάπες στα μέρη μας

Μυρώστε Αλιάκμονα, Γιαννακοχώρι

Στολίστε έρωτες, επιταφίους, μέθες

Χαρές Βεργίνας, Πέλλας

Μίεζας.