Πέμπτη 7 Μαΐου 2015

Βότανα του Βερμίου: 65. Γαΐδουράγκαθο

Πολλές φορές γράψαμε για πανέμορφα φυτά, τα οποία όμως αδικούνται από το όνομά τους. Αυτό συμβαίνει και με τα γαϊδουράγκαθα, που μπορεί να έχουν άσχημο όνομα, όμως συνήθως διαθέτουν  πολύ όμορφα άνθη καθώς και πολύτιμες φαρμακευτικές και άλλες ιδιότητες, γνωστές ήδη από την
αρχαιότητα.
 Το όνομα γαϊδουράγκαθο χρησιμοποιείται για πολλά φυτά που φέρουν αγκάθια είτε στο βλαστό είτε στα άνθη τους. Πήραν το όνομά τους από τα γαϊδούρια, τα οποία συνηθίζουν να τα τρώνε χωρίς να πληγώνονται.  Ανήκουν στη μεγάλη  οικογένεια των Σύνθετων (Compositae ή Asteraceae). Το γένος Ονόπορδο (Onopordum)  στην Ελλάδα απαντάται σε 10 είδη, με πιο γνωστά  το  Ονόπορδο το ιλλυρικό (Onopordum illyricum) και το Ονόπορδο το ταυρικό (Onopordum tauricum), τα οποία έχουν μεγάλα σφαιρικά άνθη που βγαίνουν στη άκρη του βλαστού. Επίσης έχουμε το γένος Νοτόβασις, με πολλά μικρά άνθη και πιο γνωστή στην Ελλάδα τη Νοτόβασις τη συριακή (Notobasis syriaca). Επίσης από το γένος Σίλυβο στη χώρα μας φυτρώνει το Σίλυβο το μαριανό (Silybum marianum), το οποίο φέρει όμορφα ρόδινα άνθη, που βγαίνουν στη μέση ενός αγκαθωτού στεφανιού. Στα μεγάλα πολυσχιδή φύλλα του συναντούμε λευκές κηλίδες, οι οποίες, σύμφωνα με την παράδοση, οφείλονται στο γάλα της Παναγιάς, απ’ όπου πήρε και το όνομά του.    
Τα γαϊδουράγκαθα λοιπόν, που πολλοί τα ξέρουν και σαν γουμαράγκαθα ή αγριάγκαθα, φυτρώνουν σε άγονα συνήθως εδάφη και γενικά θεωρούνται ζιζάνια των χωραφιών. Τα περισσότερα ζουν ένα ή δύο χρόνια και χαρακτηριστικό τους είναι τα αγκαθωτά φύλλα και άνθη κεφάλια, που περιβάλλονται από αγκαθωτά βράκτια και αποτελούνται από πολλά μικρά ανθίδια σε χρώμα συνήθως ιώδες. Πολλαπλασιάζονται με  σπόρους που «σπέρνονται» την άνοιξη.
Τα γαϊδουράγκαθα είναι συγγενικά με τις αγκινάρες και μάλιστα πολλά από αυτά τρώγονται σαν σαλάτες. Χρησιμοποιούμε συνήθως τους τρυφερούς βλαστούς, αφού τους αποφλοιώσουμε. 
Ορισμένα είδη γαϊδουράγκαθου θεωρούνται φαρμακευτικά βότανα. Χρησιμοποιούνται περισσότερο οι σπόροι και η ρίζα. Το ρόφημα  που παρασκευάζεται από αυτά  με νερό ή με την προσθήκη κρασιού χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση προβλημάτων του πεπτικού συστήματος, όπως δυσεντερία, κολικοί, προβλήματα του συκωτιού, του παγκρέατος και της χολής. Ακόμη με τις πολύτιμες χημικές ουσίες που περιέχει, τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Πολλοί πιστεύουν ότι οι ουσίες που περιέχονται στους σπόρους του γαϊδουράγκαθου μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σαν αντίδοτο για δηλητηριάσεις από μανιτάρια, έντομα ή φίδια, άλλοι πιστεύουν ότι ρυθμίζει τα επίπεδα χοληστερίνης και σακχάρου. Υπάρχουν και μερικοί που θεωρούν ότι το φυτό έχει ακόμη και αντικαρκινικές ιδιότητες. Όμως η λαϊκή παροιμία λέει «όπου ακούμε πολλά κεράσια, ας πάρουμε μικρό καλάθι» και όπως γράφουμε πάντα, δεν κάνουμε καμιά θεραπεία, πριν ακούσουμε τις οδηγίες ειδικού γιατρού.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Βότανα του Βερμίου: 108. Όνοσμα

Μ πορεί στη σχετική με τα βότανα της Ελλάδας βιβλιογραφία να αναφέρεται σαν φυτό της Στερεάς και Νότιας Ελλάδας, όμως, ό...