Βότανα του Βερμίου: 77. Κράταιγος

Τ

ην εποχή αυτή, το φθινόπωρο, το βουνό μας, τα δάση μας και γενικά η ελληνική φύση είναι πανέμορφη. Δεν είναι μόνο τα υπέροχα χρώματα των φύλλων, δεν είναι μόνο τα αγριολούλουδα (π.χ. κυκλάμινα) και τα μανιτάρια, αλλά και οι καρποί πολλών θάμνων και

δένδρων, που δημιουργούν αυτή την καταπληκτική εικόνα. Ανάμεσα στους θάμνους ξεχωρίζει ο Κράταιγος με τους κατακόκκινους μικροσκοπικούς και θαυματουργούς καρπούς του.

Κράταιγος (Crataegus) είναι το επιστημονικό όνομα γένους φυτών, που ανήκει στη μεγάλη οικογένεια των Ροδίδων (Rosaceae) και εμφανίζεται στη χώρα μας με πολλά είδη, όπως ο Κράταιγος ο μονόγυνος (Crataegus monogyna) η θαμνομουρτζιά, που είναι πολύ συνηθισμένος στο βουνό μας, ο Κράταιγος ο ανατολικός (Crataegus orientalis) ή δασοτρικουκιά, ο Κράταιγος του Χελδράιχ (Crataegus heldreichii) ή βουνοτρικουκιά, ο Κράταιγος ο αζαρόλος (Crataegus azarolus)  ή κουδουμηλιά, ο Crataegus schraderana ή ελληνική μουρτζιά. Παγκόσμια υπάρχουν πάνω από 1000 είδη.

Είναι θάμνος ή μικρό φυλλοβόλο δένδρο σε ύψος περίπου 3 – 4 μέτρα, με λείο γκριζωπό κορμό, που βγάζει μεγάλα αγκάθια και φύλλα ανοιχτοπράσινα, σύνθετα με 3 – 6 λοβούς. Τα άνθη του βγαίνουν πολλά μαζί σε μπουκέτα και είναι μικρά με πέντε άσπρα πέταλα. Ανθίζει τον Απρίλιο με Ιούνιο. Οι καρποί του είναι μικρές κόκκινες σφαιρικές ή μακρουλές δρύπες σε μέγεθος  περίπου 1 – 2 εκατοστά, περιέχουν 2 – 3 σπόρους και ωριμάζουν το φθινόπωρο.  Θα τον συναντήσουμε κοντά σε ρυάκια, στις παρυφές των δασών  ή στους φράχτες, σε αργιλικά, ασβεστολιθικά και πυριγενή πετρώματα ακόμη και σε μεγάλα υψόμετρα.  

Ο Κράταιγος είναι ένα από τα σημαντικότερα φαρμακευτικά βότανα, γνωστός για τις πολύτιμες ιδιότητές του από τον Μεσαίωνα. Θεωρείται το «βότανο της καρδιάς», χάρη στις πολλές χημικές ουσίες που περιέχει, όπως φλαβονοειδή, τανίνες, κουμαρίνες, βιταμίνη C, σαπωνίνες και άλλα φυσικά χρώματα. Χρησιμοποιούνται τα άνθη, τα φύλλα και οι καρποί σε διάφορα παρασκευάσματα, τα οποία βοηθούν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, στη θεραπεία της αρτηριοσκλήρωσης, της στηθάγχης και γενικά για την καλή λειτουργία της καρδιάς και του κυκλοφοριακού. Είναι άριστο αντιοξειδωτικό, χρησιμοποιείται για παθήσεις του ουροποιητικού (πέτρες στα νεφρά κ.λ.π.) και βοηθάει στην πέψη, θεραπεύει τη διάρροια,  βελτιώνει τη μνήμη και μας απαλλάσσει από αϋπνίες. Όπως όλα τα βότανα έτσι και ο Κράταιγος πριν τον χρησιμοποιήσουμε, πρέπει πρώτα να ρωτήσουμε κάποιον ειδικό γιατρό.

Τέλος ο θάμνος χρησιμοποιείται επίσης για τους φράχτες των κτημάτων, διότι τα μεγάλα αγκάθια του δεν επιτρέπουν την είσοδο σε τετράποδους και δίποδους απροσκάλεστους επισκέπτες.