Βότανα του Βερμίου: 8. Ζωχός

Mεθαύριο ξεκινάει η Σαρακοστή. Καιρός είναι λοιπόν για αποτοξίνωση. Καιρός είναι να παρατήσουμε για λίγο τα κρέατα και τα τυριά και να προτιμήσουμε τα πολλά και πολύ υγιεινά λαχανικά και αγριόχορτα της ελληνικής γης, που θα μας απαλλάξουν από τη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια. Στα μέρη μας ίσως το πιο αγαπημένο αγριόχορτο είναι ο ζωχός. Το χρησιμοποιούμε κυρίως το χειμώνα και την άνοιξη για να παρασκευάζουμε μαζί με λεμονάκι πεντανόστιμες σαλάτες. Επίσης χρησιμοποιείται μαζί με άλλα χόρτα ακόμη και για χορτόπιτες, καθώς και για φαγητό, όπως περίπου το σπανάκι, αρκεί να πετάξουμε το πρώτο νερό, για να μη πικρίζει. Όμως ο γνωστός ζοχός μας εκτός από σαλάτες μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμη σαν φαρμακευτικό φυτό, εφόσον περιέχει πολλές χρήσιμες χημικές ουσίες, όπως ασβέστιο, κάλιο, σίδηρο καθώς και βιταμίνες C και Κ, θειαμίνη, νιασίνη κ.λ.π.

Ο ζοχός συναντάται όχι μόνο στο Βέρμιο, αλλά και σε όλα σχεδόν τα λιβάδια, ακαλλιέργητα χωράφια κ.λ.π.. Επιστημονικά φέρει το όνομα Σόγχος Sonchus oleraceus (Ζωχός ο λαχανώδης) και ανήκει στην οικογένεια Σύνθετα (Compositae)και στην κλάση  Δικοτυλήδονα φυτά. Είναι φυτό μονοετές, όμως πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα χάρη στους σπόρους του που μεταφέρονται με τη βοήθεια του ανέμου σε μεγάλες εκτάσεις. Όσοι μαζεύουν χόρτα αναγνωρίζουν το ζοχό από τα αγκαθωτά, φτερωτά φύλλα του, που βγαίνουν κεντρικά από το βλαστό. Όταν μεγαλώσει το φυτό, τα φύλλα και ο βλαστός περιέχουν γαλακτώδη χυμό. Τα άνθη του είναι κίτρινα μικρά, λεπτά και λογχοειδή και πολλά μαζί  σχηματίζουν ταξιανθίες σαν κεφαλάκια. Γύρω τους εμφανίζονται μικρά πράσινα φυλλαράκια, σαν λέπια. Όταν ωριμάσουν οι καρποί μοιάζουν με μικρά αερόστατα, που μεταφέρονται εύκολα με τον άνεμο. Μπορεί να φθάσει σε ύψος ακόμη και το ένα μέτρο.

Ο ζωχός χάρη στα μέταλλα, τις βιταμίνες και φυτικές ίνες που περιέχει καθίσταται μια πολύ υγιεινή τροφή. Είναι συστατικό της μεσογειακής διατροφής και μας απαλλάσσει από καρδιαγγειακές παθήσεις και παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος. Όπως όλα τα χόρτα ενδείκνυται για τη δυσκοιλιότητα, επίσης για ασθένειες του ήπατος. Ο ζωχός ήταν γνωστός στους προγόνους μας για τις φαρμακευτικές ιδιότητές του και αναφέρεται ως σόγχος σε συγγράμματα του μεγάλου αρχαίου βοτανολόγου Θεόφραστου. Σήμερα είναι γνωστός σε ολόκληρη την Ελλάδα με ονόματα όπως ζοχός, σφογκός, ζοχιά, τζοχός κ.λ.π.

ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

Δημοσιεύτηκε στα Μακεδονικά Νέα το Σάββατο 16 Μαρτίου 2013